मान्छे

आश्रय दियो - टाउकोमा टेक्छ।
उपदेश दियो - मुन्टो बटार्छ॥
आदर गर्यो - चाकडी सम्झन्छ।
उपकार गर्न खोज्यो - वास्ता गर्दैन॥
विश्वाश गर्यो - धोका दिन्छ।
क्षमा गर्यो - कोतर सम्झन्छ॥
प्रेम गर्यो - आघात गर्छ।
दु:खको समयमा - सुख खोज्छ ॥
सुखको समयमा - इर्श्यालु हुन्छ।

Falling out

My eyes swell with stinging tears and cheeks flush with an unwelcome pain, when I have no place to hide. My heart is losing its pace in one second and is racing against time in another. It is awakening to a nightmare that has gripped over my days. Reminisces strike my bruised heart like a swarm of bees. I certainly threw a stone on a beehive while I was hoping to pluck a red red rose. I ran into him today.
Memories can be so betraying. Those times that I was the happiest person alive haunt my smarted consciousness. Time, the traitor has halted where I am stranded. Where are your wings that used to soar in ecstasy, Time? Why are you staring at me with the frozen eyes of a bird that has just been shot? The sky that used to invite me in his arms, to float in a fantasyland has left me vulnerable in his openness.
He was blocking the sun behind him. I was holding an earthquake inside me.
A name etched in my consciousness blurts out like the moaning of a violin. He does not melt and I do not freeze. We stand like the last two warriors in a lost battle. I am undrowning. He is disentangling. We try to be strangers. The silence that used to echo our unsung melodies is now broken strings of a violin.
I am confused for a moment and almost jump into his embrace. The smell is still there, the warmth is not. Falling out and calling out, I hold back the tides inside me. My hair still floats with the wind but he is not swept away. His honey kisses still remain in my lips like a cold and crawling snake. Everything else exists, him and I too but not ‘us’.
We stand where the river divides. Washing away memories with my own tears, I cannot flow altogether. Those ripples and reflections that we played with together have to part with our ways. Currents have taken him away from me already. I am not staying but I cannot move. The rhythm of his heartbeat sings an unfamiliar song. When did his sighs become foreign to my ears? Somewhere I hear a feeble echo of my name but perhaps that is an illusion like all of this.
My soul tries to tear apart from his like the bark of a tree. Spring has forgotten this path. Where is the rain of petals that came with him?
I am transforming the memories that I lived and relived a million times to fossils. Fossils of roses. I am keeping the tender and secret dreams in a chest. Someday I will live them again

Epiphanies

Father! How do babies come to the world?” I remember eagerly looking into my patient yet agile young father’s deep brown eyes with an innocent question. I used to go to my daddy with all the questions I had. Father knew everything. His answers were perfectly tailored to protect my innocence. “They come from watermelon seeds.” Somehow his gaze drifted away from mine at that moment. “Why did I come to you as your child? Why am I here, daddy?” I asked crawling to his lap that lazy Sunday morning. My father gave me comforting security in his protective embrace and silence in his answer.
Not very long after that I realized that babies have something to do with some form of pollination, fertilization, germination and some more “ions”. My sixth grade science teacher Mr. Raut brutally proved my omniscient father wrong. For the first time in my life I realized that comfortable conclusions couldn’t necessarily be true. My father does not have the answers to all of my questions. Is innocence defined by loosing it? Is it deprivation from the inevitable? Is innocence just an interval between the deprivation and the loss? I cannot unlearn where babies come from. Once lost innocence is irreversible. I wanted to ask my father again. I wanted to ask him if innocence is merely ignorance only more beautiful. Can it be chosen? Is it naivety? Is innocence childlike or childish outlook on life or more? Is it the belief in the inherent goodness of mankind?
My torment bled profusely from my anguished soul in the silence of the endless nights. It was then when He looked at me with three eyes, a placid and captivating smile, Ganges overflowing from his head and pouring to my soul. Shiva! Knowledge is in peace. Peace is in meditation. Meditation is in prayers of Shiva, the omnipotent. The surrender was so serene.
All that is is a part of God’s plans. People are inherently good. If only I were gentle and kind to human being, despite their deeds and reactions, I was certain to attain nirvana. My hollow was filled with limitless hope. The world is knowable in the scheme of God.
I rested in a blissful slumber only to wake up one day and realize that I had fallen prey to the enticing trap of a comfortable conclusion, once again. Perhaps God knows it all but do I know that there is one? My soul was disrobed again. It was just another lazy Saturday under a periwinkle sky when I met poetry. She sat by me and waved her wand. It was a sapient magic. She has since promised never to leave me in her beautiful silence. She has whispered that she will always make me hear my echo. She does not know the answers and reflects what I do not know but portrays what I feel and think. In her own little way she immortalizes my search without being a comfortable conclusion. I realized what friendship and promise means. She asks with me, like me: How do I know that what I know or what I do not know is what others know and do not know?
He came like a breeze, left like a storm and took a part of my heart with him. I met love one day. I learned to let go the hard way. Some farewells are not final, not even with the person’s leaving. I learned to be strong when I was the most vulnerable. Is it certain that I learnt my lesson? There are many more goodbyes yet to come. There are many more comfortable conclusions that I still have to free myself of. Is life a series of universal events that occur in a unique way molded by our situations and shaping our experiences?
So what is it to live life to the fullest? What is the significance of these existential questions that I find myself pondering and wondering over and over again? I ask for answers within myself.
Events after events and accidents after incidents I try to look for a pattern to comprehend life and world and my significance in it. My attempts to run away from any comfortable conclusions and the inevitable imprints they leave in the process define me. All I know is that I do not know it all. I cannot know it all. These epiphanies that come to visit me like a butterfly carve a pattern in my heart just to be washed away by the waves but refuse to leave me all alone: my father’s tender embrace, my science teacher’s confident solutions to problems, Shiva’s tranquil eyes, my poetry’s unconditional friendship, the hurts and dreams of love, and endlessly more to follow.

Shavari

She knew he was coming. One day. Some day. She waited till her hair turned from the color of a starless-moonless night to that of a full moon. And she knew it all along that one of these days his path would cross hers. This autumn she was more certain than others of his much-anticipated arrival.
Every day she cleaned the path that started from her hut and disappeared into the woods with her own hands, the fragile twigs. All the marigolds from her little garden were laid out on the all the roads in the forest to welcome him, just for him. Her little bamboo basket was always full of wild berries.
“He will like them,” she said to herself. She picked every single one of them herself and tasted them to ensure that the berries were not bitter.
Shavari, a spinster from the untouchable caste, who ran away from her blind parents because she could not let innocents goats and lambs be sacrificed for her wedding, was living by the woods now. She had told herself that the pursuit of bigger cause is more important, even when her heart trembled with the flowers she plucked, even in those lonely nights when the pearls of her teardrops outnumbered all the stars in the moonless sky. She waited for him to come.
As a woman she could not read the Vedas, she was not a literate in the first place. She knew all along that she would serve a greater purpose. She believed in it while she sought for shelter on the woods. She had faith while she cleaned out the pebbles and thrones from the path near the woods for the passers by. A subtle voice that never really died told her that she was never alone, not even in the dark forest.
Some sages who had decided to find out who cleaned the road for them everyday were hiding in the woods. One day they spotted Shavari. The untouchable was discovered. One friendly face among the sages dropped the elixir words in her waiting ears: “He will come. Just to meet you. Trust me, I know that he will.”
Today these words were echoing with her heartbeat, as vivid as that sunny day she ran to the forest decades ago. The air was all golden. Everything smelled of fresh piety. Sparrows, her friends, were coming home with songs in their beaks. Shavari was humming a melody of his name, “Ram! Ram!”
She was spreading marigolds on the narrow trail that climbed up the hill from the woods to her hut and singing to herself, “He will come”
“Can you give me directions, Mother? I am new to this place.”
The gentle voice blended to her ears like the tender notes of the flute. Lifting her stooped back from an arch to meet the gaze, she saw a young ascetic, who was smiling at her, as if he had known her all his life.

Shatter your glass bangles

The stretch of land to my left seemed to embrace all the stars that had lost their luster and fallen onto the disheveled hair of a brunette. The highway was shying away from the landfill like a guilty unfaithful lover. “Does this bus go to the old bus park?” I asked. “Yes, sister! Hop in! Kirtipur! Kirtipur! Anyone getting off at Kirtipur?” A young boy of probably thirteen spouted everything in a breath. His childhood seemed to have slipped away in a hurry, just like the seams of his knee length trousers.
“Let’s go, guruji!” the young conductor banged on the walls of the bus, “Brothers and sisters! Please head to the centre and make room for others. Hurry up! Hurry! Five Rupees! Five Rupees!” The boy surely knew how to maintain order. He swayed from the door of bus, taking priding in his agility and balance. His last search for anyone ready to board on the bus ceased, and the wheels rolled off to a bumpy ride.
It was a Saturday. The bus was not quite as crowded as the laundry hamper of a college student home for the weekend. My hands lost the grip of the overhead aluminum bars. I was thrown forward to lean against one pervert or the other quite a few times.
“Hey! There’s an empty seat over here.” Another young voice, probably directed for somebody else, penetrated the humdrum. I turned around anyways. The vacant seat was right next to where I was standing like dislocated seaweed in a storm. The gentleman was indeed talking to me. I thanked the gentleman upon taking the seat. He smiled showing off his blinding golden molars.
A middle-aged gentleman sitting next to me was dozing off every five minutes. He would wake up just as his head was about to bang on the window. What remained of the view past my fellow passenger’s profile showed me my Kathmandu. All the vehicles of the country had poured down to the narrow streets of the capital. The city buildings resembled smashed beehives with scores of people swarming in and out and around.
The bus had stopped again. “Kantipur! Kantipur! Maoists refuse to come to peace talks! Twenty-five soldiers forget to breathe in the combat in Ghorahi! All political parties declare a peace rally and a strike for two days! Only Four Rupees! Fresh news! Best news! Kantipur!” This time the voice towering over the crowd was that of the newspaper boy. Some passengers and the driver bought the newspaper from him. I prayed that the driver would not read the newspaper and just take off. My prayers were answered.
The newspaper boy got off the bus awaiting another load of buyers. There were yet more street vendors seeking consumers for corn roasted on coal, strawberries, oranges, roasted peanuts, guavas and more. At every focal point of commotion, a squad of armed soldiers could be seen. Were the rifles pointed at me? A shadow lay heavy on my soul. My eyes brushed past the temples, the stadium, big and small houses, the swerves and curves with bittersweet emotions.
“Five Rupees, sister!” The young conductor demanded. “Do you know who you are talking to, little one?”
It was the voice of a piece of cloth being mercilessly torn, or was it that of a woman? Approximately fifty heads turned towards this new development of our saga. She sat proud with hair like hay stacks in a tornado, bronze skin like land in a drought, teeth coated in turmeric, chapped yet smiling lips and cascade like eyes chasing the beholder. Her flannel shawl, the deepest shade of blue, could conceal her skeletal figure. Her hands, the hues of the bark of a winter tree, were ceaselessly dancing in the air. “I am the future prime minister of Nepal, don’t you know? The first female one. I am the future president of the Woman Leadership Organization. It is I, what Nepal needs for the solution of all her problems. It is I.” Even the driver missed the turn upon overhearing this declaration.
“Well that is just great but you must still pay, ma’am,” the boy was not going to give up.
“No, no, no. Listen to me! I failed the fifth grade. I have made my living without working a single day and without a man by my side. Moreover, you are asking me to pay for the bus ride. Where is your respect for older women, huh?”
“Well, if you will shut up I won’t make you pay alright. Save me!”
To my disappointment, the young boy succumbed to the lady’s ploy much too easily.
“Now that’s my boy. I only have five Rupees on me. Am I to drink some hot tea in the cold morning or pay for the silly bus ride, huh?” Our lady lowered her voice and started humming some folk song in her bee voice: The bride might ask where her groom is. Shatter your glass bangles, tell her so!” We were all drowning, drowning.

Letters from Chitwan

Small paperback books looked microscopic when wrapped in Thapa sir’s stem-like fingers. His fingernails seemed giant and wilted. A different feast of colors each day defined Thapa sir’s book covers. He was a bamboo tree clad in ironed cotton shirts underneath impeccable blazers. He made his colleagues and students feel like midgets. One could spot him from the street that merged to our schoolyard, bemused by words and oblivious to the swarm of kids trying to bring down the sky.

Behold her single in the field Young solitary reaper Reaping and singing by herself Stop here or gently pass?
When Thapa sir recited Wordsworth even Orpheus peeped in our fifth grade classroom.
“Thapa sir! You have got letters from Chitwan.” Nita ma’am knocked on the door of our classroom. Nita ma’am was a short, stout and tough woman who supported her family since the age of thirteen after her father was killed in a mob attack. She always read “The Happy Prince” with much sorrow.
Thapa sir handed his class over to Nita ma’am and hurried out smelling the envelope. Nita ma’am would only smile on seeing Thapa sir and she looked the saddest when he was no longer seen in the corridor.
Oh listen for the vale profound is overflowing with the sound
Nita ma’am looked out the window of Kathmandu valley. “The Solitary Reaper” drowned in sighs.
Thapa sir returned to classroom with meteor showers in his eyes and a halo around his face. Nita ma’am, the Solitary Teacher, attempted a withered flower smile as she left and Thapa sir was too oblivious to feel it.
“‘All the world is a stage’” and now my role is to part. Your young faces will always be in my heart.” Thapa sir was handing over his class to Nita ma’am for good.
Did Thapa sir look sad that day? He was going back to Chitwan where he found a better job and he would be closer to his sweetheart. For the next few days Nita ma’am wore sunglasses even in the classrooms. “Men and women are merely the players.” Nita ma’am recited every line with such gravity.
The gateman would bring letters from Chitwan to Nita ma’am now. “How is Thapa sir doing?” we would eagerly ask her. “He is doing well.” Her voice would quiver a bit and her smile would stagger. “Now who is going to read ‘Traveling through the dark’ for me?” Nita ma’am took her sunglasses out of her purse.
We heard of the fire that broke out in Chitwan. His sweetheart was cooking when the stove exploded and set Thapa sir’s apartment on fire. Thapa sir jumped in the kitchen to save her and burned his hands. We heard that she looked like a burnt tomato with her skin peeling off when they took her to the hospital. I imagined Thapa sir crying in the smoke, crying like rain. I wondered if he was carrying a book of OHenry’s stories when he heard the explosion. What color was the book cover?
Nita ma’am lost herself in a reverie in the middle of “Lord of the Flies”. She had forgotten her sunglasses that day. Her eyes glistened like dewdrops on a lotus leaf. The gateman brought Nita ma’am another letter from Chitwan. The shape of the envelope suggested a wedding invitation. Thapa sir was marrying his beloved in a couple months.
Nita ma’am was bursting into a wet smile and she laughed. We laughed from our heart. The class was over for the day. “Don’t forget to read ‘The Cop and the Anthem’ for tomorrow.” Why hadn’t I noticed the dimple on her left cheek when she smiled? Nita ma’am smelled the envelope and rested it on her lap. I stayed in class after everybody had left, pretending to look for a lost book. Nita ma’am looked so beautiful that day. I saw rainbows in her eyes.

A night in Kathmandu

The only thing that changes in the ambiance of the desolate night is the last drop of wax that melts on Dipa’s cotton candy like soft skin. “ What was the scream about? Was that the last candle? Is babu home yet? Are you okay, Dipu? Where is your father? Why does nobody answer me?” mother had heard Dipa’s “ah!” through the bells that were ringing for Shiva and a cement wall that separated the shrine and Dipa’s room. Mother never parted from her mundane worries in her chants and meditations. “Dipu, I am almost done. Do you want to get your father to check if Babu is home yet?” Mother is eternally distracted from Shiva and Kaali. “Alright,” Dipa manages to utter in lethargy.
The molten wax has shoved Dipa from her trance to crude reality. Incessant humming of mosquitoes and their attacks on any exposed part of the body, the blackness of her jet ink hair melting in the silhouette, father’s routine and prolonged yawns, and periodic swats to smash the mosquitoes…nothing has changed on yet another night of her life. Dipa has just finished diligently storing water in all the buckets at the house. They let the water run in the taps for two hours tonight even though electricity has been cut off for the last five hours. Numb with thoughts that rebel against the curfew that is creepily crawling to haunt her, Dipa follows the echoes of her father’s yawning. Just like Dipa guesses, her father is lying on the mattress, with his undershirt rolled above his slightly protruding belly and his hands busy targeting mosquitoes in a random rhythm. Every now and then father hums some old songs oozing in morose and melodic beauty. He never could forget that he had wanted to become a famous singer someday.
“Bua (father)! Babu isn’t home yet,” almost always Dipa has to make the unpleasant announcements. The rhythm of the heartbeats of three souls synchronizes in fears that transcend to prayers. Mother leaps off the prayer mattress, father gathers himself to a warrior pose and Dipa sweeps to the window when the entrance door is violently shaken. “Dipa’s father! Do you want to get the flash light and see who’s there?” Mother grabs father’s shaking arms that fail to conceal tremors of terrors. “Don’t worry. Pashupatinath will watch over us,” father reassures mother and blinds the intruder who has leaped off the wall and has landed into the garage. “Save us, God! Save us! Thief! Maoist!” mother’s screeches in her shrill voice tell her that it was babu. “What happened? Are you okay, Bharatji?” Our neighbor Mrs. Neupane floods on father her imported emergency light. “Its me, Rajat! Everyone calm down! They just announced a curfew and a black out. I felt that someone was chasing after me so I ran, I am okay, mother!” the arrival of Rajat brings home calm like a storm every night.
“Down with king Gyane! Hail democracy!” Faint echoes build up to a ferocious uproar somewhere down the street. “Catch them! Fire! Whoever violates the curfew won’t see the dawn tomorrow!” Sirens punctuate the intermittent silence. Damp smell of blood from gunshots and mosquito bites mingle in the night air. “Let’s eat. I made lamb tonight just for Rajat babu. Come on change your clothes. Dipa’s father, did you lock all the doors?” Mother’s ramblings bring life to normality. The flesh of thousands of Nepalese lost in these nights of riots somehow still smells despite the spices mother used. It is impossible to have meat for dinner tonight.

जीवनचक्र

काला भाँडाका थुप्रोबाट
एकैछिन आँखा बिसाएर
एउटा झ्याल बाहिरको आकाश
चिहाइरहेछ ऊ

उसको आकाशमा सूर्य उदाउँदैन
यहाँ चन्द्रमाको बास पनि छैन
ताराले नै चित्त बुझाउनेथ्यो
कठै ! जूनकीरीको आभास पनि छैन

औंसीका अनन्त रातहरु
काला भाँडाहरुमा पोखिएका छन्
हर रात त्यही कुनामा निस्किन्छ यात्रामा
कसौंडी, कराही, डेक्ची, ताप्के घुम्छ
सर्फ, साबुन, जालो, खरानीमा चढेर
त्यही परिधिमा ऊ पटक पटक फन्को मार्छ
हर दिन त्यही होटेलको भन्छामा
हर रात त्यही जुठ्यानको कुनामा
ऊ कालो पृष्ठभूमिमा कालो अक्षर पढ्छ

आँशुको मसीमा चोप्दै व्यथाको कलम
ऊ भाग्यका पानामा कोर्छ जीवन कहानी
जुन अविरल बहने पसिनाले मेटिन्छ – मेटाइन्छ
र पुनः लेखिन्छ – लेखिरहन्छ पनि
कोही एक – केवल एक पाठकको आशमा

खरानीमा मुछिएको उसका सपनाको अवशेष
जालोका त्यान्द्राहरुमा अल्झिएको जीवन
तुँवालोले ढाकेको भाग्यझै काला भाँडा
आँसुले चम्काउन व्यस्त छन् – अभ्यस्त छन्

ऊ एक्लिन्छ

एकक्षण अघिसम्म हात थाम्नेहरु
अब तर्सिएर भाग्छन् डराउछन्
ऊ जिवन्त थियो एकपल अघि
अब उ मूक, अचल, निश्वास, निष्प्राण

जति अश्रुगंगा बहाऊ ऊ भिज्दैन
जति प्रेमसुमन बर्साऊ ऊ चुम्दैन
अति पागलसरि हाँस ऊ सुन्दैन

ऊ अभिमानि थियो ? अहम् मौन छ
ऊ रुपशाली थियो ? सौन्दर्य चुप छ
ऊ वैभवशाली थियो ? धन अवाक् छ
ऊ बलशाली थियो ? शक्ति निःशब्द छ
के उसका आफ्ना कोही छैनन् ?
कठै शरीर ! आत्मा पनि गैरहाजिर छ

धमिलिंदै समयको बहावसंगै
केही तस्वीर, याद र अतीत
केही आफ्नाहरु सित रहनेछन्
क्षणभरमा उसको परमप्रिय देह
खरानी हुनेछ, माटोमा मिल्नेछ
ऊ सधैंको निम्ति बिदा हुनेछ

सूर्य उदाउन अस्ताउन छोड्ने छैन
चन्द्र मीठोसंग मुस्काउन भुल्ने छैन

गौरव

अवाक् र स्तब्ध बनाई मलाई
आयौ तिमी
राता टाटाहरु भएको
सेतो आवरणले ढाकिई
बेहोश थिई तिम्री जाहन्
विह्वल थिए तिम्रा सन्तान
बतासले उडाउँदा
रगतमा लत्पतिएको तिम्रो शरीर
माटोको तिलक लगाएको तिम्रो मुहार
प्रदीप्त, प्रफुल्ल र प्रशान्त देखिन्थ्यो
अहँ आँसुको एक थोपा पानि बर्सिएन
तिम्रो घाउले मलाई पोलेन
रगतले मन तर्सिएन
मेरो कोख रित्तियो तर रोएन

माटोको छातीमा तिमीलाई देखेँ
जन्मभूमिको अँगालोमा तिमीलाई पाएँ
धरतीमाताले तिम्रो माथमा दिएको
चुम्बनले
मातृभूमिको आशीर्वादको गुञ्जनले
मेरो आर्तनाद दबिएको थियो
बरु तिम्रो छातीमा सजिन नपाइ
तिम्रो तक्मा धुरुधुरु रोएको थियो

तिम्रो रगत बनी बगेको
मेरो दूधको धारा
आज बनेको छ जाज्वल्यमान तारा
अनन्तसम्म अन्तरिक्षमा
तिम्रो वीरताको आभा छन्
तिम्री आमा उत्सुक छे आज
तिमीलाई सलाम गर्न

तिम्रा आँखा

केही पाउनुको अभिलाषा ?
केही गुमाउनुको परिभाषा ?
अहँ मैले बुझ्न सकिन
तिम्रो मौन आँखाको भाषा

डिलमै सुकेका आँसु
या मनमै लुकेका हाँसोको डोब ?
अहँ मैले पढ्न सकिन
तिम्रा शुन्य आँखाको बोल

केही प्रश् न पनि नभएका
केही उत्तर पनि नखोजेका
केही विपना पनि नसाँचेका
केही सपना पनि नरोजेका
उघारिएर पनि कति लुकाएका

कस्तो निश्चयहीन निश्चय ?
कस्तो परिचयहीन परिचय ?
अहँ मैले भुल्न सकिन
तिम्रो निष्क्रिय आँखाको अभिनय

पोखिएको शीत

अँधयारो रातमा
आँखाभरि शीत बोकी
निरीह एउटा फूल
उभिएको छ परास्त
शीत बर्सिन्छन् बर्सिरहन्छन्

फूल आफैं आएको छ
आफ्ना पत्रपत्र चुँडाउन
उसलाई स्वीकार्य छ
आफ्नो जीवन्त मृत्यु
फूल हाजिर छ
आफ्नो सौन्दर्य लुटाउन
फूललाई मञ्जुर छ
लुछिन चुँडिन
फूल उपस्थित छ
आफ्नो वासना गुमाउन
अँध्यारो रातमा फूल
शीत बर्साइरहन्छ
आफ्ना कोपिलाको निम्ति
कठै!
उसको बोटमा काँडा छैन
अपसोच! कवच केही त छैन
अहँ कोपिला माथि शीत बर्सिनु हुँदैन
र त फूल तयार छ
आफ्ना पत्रले ढाक्न तिनलाई
आफ्नो शीतमा लुकाउन
अँध्यारो रातमा फूल
शीत बर्साइरहन्छ
बिहानीपख माटोमाथि
पोखिएको भेटिन्छ शीत
अनि छरिएका भेटिन्छन्
कोपिलाका निम्ति रोइरहेका
चुँडिएका पत्रपत्र

धानका बाला र जीवन

खुला आकाशमुनि
धानका बाला झुलिरहेका थिए
धानका बाला बोलिरहेका थिए

एउटा झोक्रिरहेको थियो
“अब हरिया धान पहेंला हुँदैछन्
मङ्सिर नजिकिंदै छ
अघिसम्म खुशीयालीमा रमाएँ
अब काटिनु छ
बलि चढ्नु छ
जीवन मेरो सिध्दियो
हाय! नियती!”

एउटा नुहिरहेको थियो
“अब हरिया धान सुनौंला हुँदैछन्
मङ्सिर नजिकिंदै छ
अघिसम्म हरियाली बढाएँ
अब भोक मेटाउनु छ
छाप्रामा छाउनु छ
सुकुलमा उनिनु छ
जीवन मेरो सिध्दिदैन
धन्य मेरो भाग्य।”
ऊ मुस्काउँदै थियो

अनुहार

आकाशमा स्वच्छन्द उडिरहेको
भँगेरो
मेरो बार्दलीमा आइपुग्छ

ओह!
त्यो निरीहता
त्यो निश्छलता
त्यो विवशता

ए चरी !
तिमीलाइ सुम्सुम्याऊँ जस्तो लाग्छ
आँखाभरि मात्र होइन
हातभरि पानि हेरुँ जास्तो लाग्छ
दिनभरि खेलूँ जस्तो लाग्छ

तिमी उड्ने आकाशको अनन्तता
मानौं
मेरा इच्छाहरु पोखिएको छ

म सुटुक्क अघि बढ्छु
तिमी
एक्कासी झस्कनु अघि उड्छौ

मेरो आखाँभन्दा पनि पर
मेरो छायाभन्दा पनि टाढा
मेरो आँसुभन्दा पनि टाढा

मलाई मेरै अनुहारमाथि
प्रश् न उठाउन मन लाग्छ

फुल्न नसकेको पारिजात

पटुकामा भिरेको हँसिया
मेरा चउरभरिका कविताहरु
रेट्न तम्सिन्छ
चोइटिएका ति हरफहरु
समेटिएर डोकोभरि
विह्वल हुन्छन्
निर्दयी बन्चरो
मेरा जङ्गल भरिका किताब
च्यात्न तम्सिन्छ
चिरिएर, काटिएर, टुक्रिएर ती अक्षरहरु
चुल्होमा दनदनी बल्छन्
मेरा शब्दका धूँवाले
मेरा आँखा रसाउँछन्
क्रमशः मेरा किताबका पाना
मसँगै खरानीमा
अनुवाद हुन्छन्
गोठमा छरिएका
मेरा गीतका बोल
गुइँठा बनेर भित्ता भरि गुञ्जिन्छन्
मेरा अन्तरा
भूइँभरि लिपिन्छन्
रक्ताम्य ती गीत
अनि गाउँछन् रोदन

अन्ततः अन्धकारमा
विस्राम पाउन नसकेका चन्द्रमा
कठ्याङ्ग्रिदै नाच्छ
चिथोरिँदै हाँस्छ
हर रात मेरो साथ
मेरो आँसु बगेका पँधेरी
मलाई हेरेर खिसिक्क हाँस्छन्
म आफ्नै आसुँ थाप्छु
म आफ्नै आसुँले सिंच्छु
फुल्न नसकेको पारिजात
बोटमै ओइलाएका लता

भविष्य यसरी बोल्ने छ (विज्ञान कथा)

आज पनि मिटिङ जारी थीयो, तर कुनै निर्क्योल भने निक्लन सकेको थिएन । संसारभरका बुद्धिजीवी, वैज्ञानिक, राजनीतिज्ञ अनि विविध क्षेत्रका वरिष्ठतम व्यक्तिहरुको सहभागितामा भएको यो यो विशाल बैठकको विषय थियो:- भविष्यको लागि पानी ।

पृथ्वीको सतहमाथी रहेको पिउन योग्य पान त अघिल्लो शताब्दीको अन्त्यतिर नै सक्कीसकेको थीयो, त्यसैले संसार अहिले सतहमुनिको पानिमा निर्भर थीयो। तर करिब ३ महिना अगाडि वैज्ञानिक र भूगर्भशास्त्रीहरुको एउटा अन्तराष्ट्रिय टोलीले एउटा ज्यादै नै विष्फोटक तथ्य प्रकाशमा ल्याएका थीए :- सतह मुनिको पानी आउँदो दश वर्षमा सक्कीने ।

यो समाचारको प्रकाशनले संसारभर हाहाकार फैलीयो, के वैज्ञानिक, के राजनीतिज्ञ, के साधारण नागरिक सबै गहन चिन्तामा डुबे । दश वर्ष पछि के हुन्छ ?, अब कसरी बाँच्ने?, के अब पृथ्वी पनि जीवन रहित ग्रह हुने भयो त? । हरेक व्यक्ति आफूलाई मृत्युले पच्छ्याईरहेको ठान्न थाल्यो । प्रकृति माथि नै विजय हासिल गर्न अगाडि बढेको मानिस प्राकृतिक सम्पदाको समाप्तीसंगै आफ्नो अस्तित्वको पनि अन्त हुने प्रष्ट देख्दा तर्सीन थाल्यो । अभिमानी, हठि र अति महत्वाकांक्षी मानव समाजले वातावरणको संरक्षणमा मात्रै आफ्नो अस्तित्व रहने कुरा स्विकार्‍यो। तर ...अपशोच !, मानिसले आफ्नो गल्ती स्विकारेर अस्तित्व जोगाउन अब निक्कै ढिला भैसकेको थियो ।

दश वर्षपछि पृथ्वि जीवन रहित ग्रह बन्ने कहाली लाग्दो सन्नाटालाई सम्झेर सुन्दर सृष्टी विनाशको भयले सम्पूर्ण मानवजाती भयभित हुन थाले । तुरुन्तै विश्वका सबै देशहरुमा सभा, गोष्ठी र खोजहरु हुन थाले। पिउने पानीको कुनै उचित समाधान पत्ता नलागेपछि संयुक्त राष्ट्र संघको आयोजनामा मे २३, २१४५ मा एउटा बृहत अन्तराष्ट्रिय सम्मेलनको आयोजना गर्‍यो । सबै देशका वैज्ञानिक, बुद्धिजीवी, पत्रकार र भूगर्भशास्त्रीहरु फेरि एक पटक जेनेभामा भेला भए –भेलाको एउटै मात्रै उद्देश्य थीयो :- भविष्यको लागि पिउने पानीको खोज ।

पहिलो तीन दिन जत्ती सभा वादविवादमा नै बित्यो, विकसीत मुलुकले अत्यधिक वातावरण प्रदूषणका कारण यो समस्या उत्पन्न भएको भन्दै विकासोन्मुख र देशलाई यसको दोष लगाए। कम विकसीत राष्ट्रहरुले भने हतियारको होडबाजीमा भएको खर्च वातावरण जोगाउन नलगाएको र रासायनिक हतियार र अन्य मानव समाजलाई अनावश्यक प्रयोगहरुका कारण वातावरण र हावापानी नै परिवर्तन भएको कारण यो समस्या निक्लेको बताएर विकसीत देशमाथी औंला तेर्स्याए । आखिर वादविवाद बाट कुनै हल नभेटेपछि सभाको ध्यान फेरि समस्या समाधानमा केन्द्रित भयो ।

एन्टार्टिका ( Antarctica) को विशाल बरफ सतह पनि निक्कै पहिले नै पग्ली सकेको थियो, रुख विरुवाका विनाशका कारण वातावरण सन्तुलन बिग्रकोले कृतिम बादलबाट पनि पानी पर्न छाडिसकेको थियो । साना-तिना खोला,नदि र तालहरु सुकीसकेका थिए भने बाँकी केही स्रोतहरु पनि अत्यधीक प्रदूषणका कारण केही वर्ष भन्दा बढी थेग्न नसक्ने स्थितिमा पुगेका थिए । त्यसैले सात दिनको छलफलबाट पनि कुनै हल निस्कन सकेन ।

मिटिङ लगातार चलिनै रह्‍यो । वैज्ञानिक र बुद्धिजीवीहरुले चन्द्र धरातल र अन्य ग्रहबाट यस्को विकल्प खोज्ने प्रस्ताब राखे, तर माननिसले भौतिक विकासमा जत्ति ठूलो फड्को मारे पनि बाहिरी ग्रहबाट पानी ल्याएर सम्पूर्ण पृथ्वीवासीको माग पुरा गर्नसक्ने क्षमता भने अझै तयार भएको थिएन । प्राविधिक क्षेत्रमा त्यस्तो क्षमता हासिल गर्न अझै पनि १५-२० वर्ष लाग्ने अनुमान थियो वैज्ञानिकहरुको ।

वातावरणविद र बुद्धिजीवीहरुले अत्यधिक मात्रमा बृक्षारोपण गरेर वातावरण सुधार्ने बिचार व्यक्त गरे, तर त्यसरी प्राकृतिक रुपमा वातावरण सुधार्न पनि २० वर्ष जत्ती नै समय लाग्ने देखियो । अब के गर्ने त ? । निक्कै छलफलहरु भए, अरुपनि धेरै सुझावहरु आए । तर उपर्युक्त दुईटा सुझाव मात्रै अरुभन्दा केहीहद सम्म वैज्ञानिक र सम्भव देखियो र यो भन्दा चाँडो समस्या समाधान नहुने किटान गरीयो ।

आखिर अन्य सबै विकल्प असम्भव देखिएपछि यि दुई सुझावमा मात्रै सबैको ध्यान गयो :- वातावरण सुधार गर्ने र बाहिरी ग्रहबाट पानी ल्याउने प्रविधिको विकासमा लागि एकजुट भई लाग्ने । संसारकै साझा समस्या भएकोले यस कामको लागि लाग्ने खर्च सबै देशले सामूहिक रुपमा व्यहोर्ने निर्णय पनि भयो । पृथ्वीकै इतिहासमा मानव समजामा अभूतपूर्व एकता देखियो ।

तर समस्याको पूर्ण समाधान भने अझै भएको थिएन । बीस वर्ष पछी त पानीको नयाँ स्रोत पाईने भयो, तर बीस वर्षसम्म बाँच्ने कसरी त ?, जब सतह मुनिको पानी केवल दस वर्षको लागि मात्रै पर्याप्त छ । समस्याको पूर्ण समाधान नभएकोले केन्द्रको संयोजकत्वमा हरेक देश, हरेक शहर र इलाकामा यही बिषयमा गम्भिर बिचार, विमर्श र खोजहरु हुन थाले । यसरी अर्को दस दिनसम्म भेला चलेपनि उपलब्धी भने हुन सकेन ।

परिवार नियोजन र जनसंख्या नियन्त्रणमा व्यापक सफलता पाएपनि, औषधि विज्ञानको अत्यधीक बिकासका कारण मानिसहरुको आयु निक्कै बढेकोले सन २१४५ मा विश्वको जनसंख्या १० अर्ब भन्दा बढी थियो । जसमध्य ५ अरब जत्ति त ६० बर्ष भन्दा माथिका मात्रै थिए ।

सूचना प्रविधि र सामाजिक सञ्जालको असोचनिय बिकासका कारण संसारका कुनै पनि मानिस अन्य कुनै पनि भूभागमा भएका मानिसंग भाषा, समय वा संख्याको बन्देजविना कुनैपनि बेला जोडिन र बिचार आदान-प्रदान गर्न सक्षम थियो । अत: हप्तौंसम्मको भेलाले कुनै निर्क्योल निकल्न नसकेपछि संसारभरका ६० वर्ष भन्दा माथिका वरिष्ठ नागरिकहरुले अन्तरजालोको अवास्तविक दुनियाँमा आफ्नो छुट्टै गोप्य भेला आयोजन गरे। तीन दिनसम्म संसारभरकै वरिष्ठ नागरिकहरु बिचार आदान प्रदान र समस्याको हल खोज्न लागि परे। भेलाको अन्तिम दिन वरिष्ठ नागरिकहरुले समस्याको एउटा हल निक्लेको र भेला “ठोस निर्णय”मा पुगेको दाबी गरे अनि सो भेलाको निर्णय र हल भोलिपल्ट साँझको अनलाईन पत्रिकामा निस्कने बताईयो ।

त्यसको भोलिपल्ट १३ जुन, २१४५ का दिन विश्वमा एउटा अकल्पनीय दु:खपूर्ण घटना घट्यो । त्यस दिन सबै देश, शहर र इलाकामा एकदमै रहश्यमय तरिकाले करोडौंको संख्यामा मानिसहरुको सामुहिक मृत्यु भएको थियो । पृथ्वीको इतिहासमै यो भन्दा दूर्भाग्यपूर्ण घटना कहिल्यै घटेको थिएन । एकै दिनमा संसारभर गरेर करिब ५ अरब मानिसको ज्यान गएको अनुमान गरियो । संसार असह्य शोकमा डुब्यो, सम्पूर्ण विश्वलाई नै एउटा भीषण मृत्युको बादलले ढाकेको थियो र पुरै विश्व अवर्णनिय क्रन्दनमा डुबेको थियो । आश्चर्यको कुरा के थियो भने सबै मृत व्यक्तिहरु ६० बर्ष भन्दा माथीका थिए र कोहीपनि यो रहश्यमय मृत्यको कारण पत्ता लगाउन सक्षम थिएनन ।

साँझको पत्रिका निस्कयो, पत्रिकाको मुखपृष्ठको समाचार देखेर सबैजना झस्के। मुखपृष्ठमा यस्तो समाचार थियो :

१३ जुन, २१४५

हाम्रो अन्तर्राष्ट्रीय सम्मेलनबाट पानीको समस्या समाधान गर्ने कुनै हल निस्केन । निस्केका हलको कार्यान्वयनमा पनि कम्तीमा १५-२० वर्ष लाग्ने देखियो । त्यसैले हालैको जनसंख्या कायम रहेमा पृथ्विमा मानव-मानव बीच काटामार हुने भएकोले मानव अस्तित्व रहने देखिएन । त्यसैले आजको दिनमा हामीले एउटा निर्णय गरेका छौं । अहिले विश्वमा हामी ५ अरब जत्ती ६० वर्ष माथीका छौं, यदि हामी सबैखो मृत्यु भएमा बाँकी रहेको पानी हाम्रा सन्ततिको लागि अर्को बीस वर्षसम्म पुग्छ। बीस वर्ष पछि त नयँ स्रोत पनि चल्ने नै छन। त्यसैले हामी सबैले आजको मितिमा सामूहिक आत्महत्या गर्ने निर्णय गरेका छौं ।

हामीलाई थाहा छ तिमीहरु दु:खी हुनेछौ... तर अर्को उपाए पनि त छैन नि। फेरि वातावरण जोगाउने र पानीको दूरुपयोग रोक्ने बारेमा उन्नाईसौं शताब्दी देखी कुरा चल्दा चल्दै लापरवाही पूर्बक यसको दूरुपयोग पनि हामीले नै गर्‍यौं, त्यसैले यसको जिम्मेवार केही हदमसम्म हामी नै हौं र यसको प्रायश्चित्त गर्ने कर्तव्य पनि हाम्रै हुन्छ । तर हाम्रो जस्तो गल्ती तिमीहरुले कहिल्यै नगर्नु...र वातावरणको विनाशले फेरि यस्तो समस्या कहिल्यै नआओस... नत्र सृष्टीको बिनाश अवश्यम्भावी छ र त्यसको दोषी पनि तिमीहरु नै हुने छौ। त्यसैले होसियार ! अब यस्ता गल्ती कहिल्यै नदोहर्‍याउनु र आजै देखी वातावरण र पानी जोगाउन लाग्नु । वातावरणको संरक्षण आफ्नै अस्तित्वको सुरक्षा हो, पानी बचाउनु आफ्नै जिवन बचाउनु हो । त्यसैले यो सृष्टिको आधारलाई जोगाउ.... हाम्रा प्यारा सन्ततिहरु पृथ्वीको इतिहासमा आजको यो दिन १३ जुन २१४५ फेरि कहिल्यै नआओस....हाम्रो आशीर्वाद छ...बिदा ! बिदा...!! बिदा...!!! ।

मैले नपढेको किताब

“यो संसार अनौठो छ”, “हाम्रो दुनियाँ आश्चर्यपूर्ण छ” यस्ता वाक्याशंहरु मैले सानैदेखि सुन्दै आएको हो । तर के कति कारणले यो संसार अनौठो छ भन्ने चाही मैले त्यो दिन मात्रै थाहा पाएँ जुन दिन अघिल्लो दिन मात्रै किनेर ल्याएको मेरो एउटा किताब कोठैबाट गाएब भयो ।

अघिल्लो दिन मात्रै लेराएको किताब गाएब हुनुलाई मैले लरतरो हिसाबले लिइँन र धूँईपत्ताल खोजी सुरु गरें । टेबुलमा, घर्रामा र अन्य सम्भाव्य स्थानमा पुस्तक नभेटेपछि मनमा शंका उठ्यो ‘कतै चोरी त भएन ...!’। तर हैन.. टेबुलमा रहेको टेलीभिजन, पर्सको पैसा र अन्य केही ‘टार्गेटेट आइटम’ जहाँका त्यहि थिए । समाजमा व्यवसायीक रुपमा किताब मात्रै चोर्ने चोर कुनै पनि छन भने भिन्दै कुरा, नत्र यो चोरको काम हुँदै होईन भन्नेमा पुगें म ।

चोरीएको हैन भने कहाँ गयो त? । म पून: आफ्नै घरको ‘गुगल सर्च’ मा लागें, घरका सबै दराज, पलंङका अन्तरकुन्तर र फ्रिज अनि पुरान कसौँडी र प्रेसरकुकर समेत खोलेर हेर्दा पनि किताब नभेटेपछि यसलाई एउटा आश्चर्यको रुपमा लिनु बाहेकको हर्को बिकल्प बचेन पनि ।

किताब मंहगो थिएन, तर मलाई एकदमै मनपर्ने लेखकद्वारा लेखिएको थियो, त्यसैले सय रुपैयाको एउटा किताबका कारण मेरो तीन दिनको निन्द्रा र चार दिनको भोक हरायो ।

पाँचौ दिन बिहान उठने बित्तीकै कसैले मेरो ढोका ढकढक्याएको सुनें, ढोका खोलेर हेर्दा एकजना परिचित मित्र ढोकामा उभिएका थिए। उनले भित्र छिर्दा छिर्दै भने “...सरी है! ... म शुक्रवार तिम्रोमा आएको थिएँ, तिमी रहेनछौ तर तिम्रो टेबुलमा ‘यो किताब’ देखेँ...” उसले अगाडि के के भन्यो मैले राम्ररी बुझीन... मेरो भोक निन्द्रा हरण गर्ने ‘त्यो किताब’ उस्ले टेबुलमा फ्याट्ट राख्ने बेलासम्ममा मैले करिब करिब उ मेरो साथी हो भन्ने समेत बिर्सन लागीसकेको थिएँ । कमसेकम किताब लगेपछि एकचोटी फोन गरेर ‘तिम्रो किताब मसंग छ है !’ मात्रै भनेक भएपनि त मैले पागलपन सवार भएजस्तो गरी घरका भाँडाकुँडा समेत खोतलेर खोज्नु त पर्दैन थियो नि ।

“तर साथी, यो किताब साँच्चै पठनीय र रोचक रहेछ ...” उ म तर्फ हेरेर --मेरो मनको भाव देखी अन्जान -- मुसुक्क मुस्कुरायो । “...साँच्चै तिमीलाई कस्तो लाग्यो यो किताब?, तिमीले त पढिसक्यौ होला नि ...” । उसको मुस्कानसंगै मेरो रिस सेलाईसकेको थियो र म बिचारशुन्य यन्त्रवत उसलाई हेर्दै थीएँ ।

जे होस किताब भेटिएकोमा खुशी नै लाग्यो । मेरो मित्र एकैछिनको भला कुसारी पछि किताब मलाई फिर्ता गरेर फर्क्यो । उ फर्केको केही मिनेटमा नै फेरि ढोका ढकढक्याएको आबाजसंगै मेरो अर्को साथीको प्रवेश भयो ।“ ... ओहो !, तिमीसंग ‘यो किताब’ छ...?” कोठामा प्रवेश गर्ने बित्तीकै अभिवादन वा भलाकुसारीका दुई शब्द पनि नबोली उसले किताबतर्फ इशारा गर्‍यो, मानौं मेरो टेबुलमा किताब हैन हजार वाटको बत्ती छ ।

“..हेरन, मैले यो किताब खोजेको तीन महिना भयो..., “ उस्को कुरा मलाई किताब माग्न बनाईएको भूमिका हो भन्ने जान्न गाह्रो भएन । तर आफैले नपढेको आफ्नो किताब अरु कसैलाई दिने मुडमा नभएकोले उसले ‘यो किताब मलाई देउन’ भन्नुभन्दा पहिलै मैले बोलीहालेँ “हेर...यो किताब मैले नै पढ्न भ्याएको छैन..” “ठिकै छ नि, तिमी पछि हेरन, पहिला म पढ्छु...” उसले अप्रत्यासित उत्तर दिँदै भन्यो “...तिमी साह्रै ढिला पढ्छौ...तिमीलाई यो किताब पढि सक्काउन २ हप्ता लाग्छ.... बरु मलाई दियौ भने म ३ दिन मै पढेर फिर्ता गरिदिन्छु ...” । उसले कुराकानी यसरी बढायो, मानौ, उ मेरो हैन, म उसको किताब माग्दै छु । तर जे भएपनि आफुले किताब नपढि अरुलाई नदिने निर्णयलाई कार्यरुप दिँदै मैले उसलाई एक हप्ता पछी आउन भनें । म मनमनै सोच्दै थिएँ, साथी हिँड्ने बित्तीकै म त्यो किताब पढ्न सुरु गर्छु ।

साथी फर्क्यो, तर किताब हातमा आएपछि किताब हराउँदा आएको जस्तो पढ्ने ज्वारभाटा र जोश पनि शान्त भैसकेको थियो। मानिसको स्वभावै यस्तै त हो नि, नपाउन्जेल तिर्सना, पाएपछि बिर्सना भने जस्तै एक हप्तासम्म किताब मेरो टेबुलमै रह्‍यो भने आलस्यलाई समयाभावको नाम दिएर मैले भने किताबको एक पन्ना पनि पल्टाइँन । मैले साथीलाई दिएको एक हप्ते समयमा एक पन्ना पनि नपल्टाए पनि मेरो साथी भने एकहप्ता पुगेकै दिन ठिक समयमै मकहाँ आइपुग्यो । “ कस्तो रहेछ त किताब ...? ” , “हेरेको छैन...” मेरो उत्तरलाई बीचमै काटेर उस्ले सोध्यो “के रे..., हेरेकै छैन रे..?, बरु अस्ती नै मलाई दिएको भए म नै हेर्थेँ नि..” । “हैन... मेरो मतलब हेरी सकेको छैन...” मैले झूठको सहारा लिँदै आफूलाई सच्याएँ । “मैले पहिलै भनेको हो नि तिमीले यही गतिमा पढ्न थाल्यौ भने यो किताब सक्न ३ महिना लाग्छ... खै देउ, बरु म ३ दिनमै सक्काएर फिर्ता दिन्छु “ । यसपाला मैले पनि केही नभनी किताब उसको हातमा थमाईदिएँ ।

मेरो मित्र कुरा धेरै गर्ने भए पनि समयको मामलामा एकदमै विश्वासीलो थियो । उसले चौथों दिन बिहानै किताब फिर्ता गर्‍यो । “..साँच्चै नै ज्यादै राम्रो किताब रहेछ है...” “अँ ... हो...” अचानक मेरो मुखबाट निस्क्यो । “हैन तिमीले त पुरै पढी सकेका छैनौ हैन र ..” मित्र फेरि आफ्नो स्वभाव अनुसार धाराप्रवाह बोल्न थाल्यो “...पहिलो खण्डमा त ... मात्रै छ। दोस्रोमा ..., तेस्रोसम्म पुग्दा .....” । मैले याद गरीन उसले कति बेर बोल्यो, तर किताबको सम्पूर्ण बखान सक्काएर मात्रै उसले सास फेर्‍यो।

मेरो मित्र मलाइ किताबको पुरै आख्यान सुनाएर फर्कने बित्तिकै अर्का एकजना सहकर्मी मेरो कोठामा छिरे । “तिमीसंग ‘त्यो किताब’ छ रे हैन?” सहकर्मीको प्रश्नको उत्तर नै नदिई किताब नै उसलाई थमाएँ मैले।

केही दिन पछि ति सहकर्मीले पनि किताब फर्काए र किताब फर्काउन आउँदा किताबका बारेमा चर्चा गर्दै आफ्नो धारणा पनि सुनाए। समय यसरी बित्दै जाँदा मेरा साथीहरु र साथीहरुका साथीहरु समेत सबैले सो किताब पढि सिध्याए र हरेक पाठकले पढीसकेपछी सो किताबको बारेमा आ-आफ्ना दृष्टीकोण र बिचारहरु मलाई सुनाए । यसरी मेरो पन्ध्रौं साथीले किताब हेरेर फर्ता गर्ने बेलासम्ममा मलाई किताबको बारेमा पर्याप्त जानकारी भैसकेको थियो । हरेक साथीले किताब फर्काउँदा किताबप्रति राख्‍ने आफ्नो धारणा र बिचारका कारण मलाई किताबको बारेमा जानकारी मात्रै भएन, सो बारेमा भिन्न भिन्न दृष्टीकोण र मत मतान्तर बारेमा समेत यथेस्ट ज्ञान भैसकेको थियो ।

दिन बित्दै जाँदा, एक पन्ना नै नपढि किताबको हरेक खण्डका बारेमा म धुरन्धर ज्ञाता मात्रै बनिन, किताब किनेको चौथो महिना पुग्दा मेरो किताबको रुप नवयौवना बाट बृध्दाको जस्तो हालतमा पुगि सकेको पनि थियो । म आफू किताबलाई माया गरेर किताबमा नाम समेत नलेख्‍ने मान्छे भए पनि मेरो किताबका प्राय: प्रत्येक पन्नामा मेरा कुनै न कुनै मित्रको नाम लेखिएको थीयो। किताबमा भएका कतिपए नाम त मैले कहिल्यै नचिनेका मानिसका समेत थिए। किताबका कैयौं पन्ना च्यात्तीएका टेपले टालिएका थिए भने कुनै पन्नामा कसैको फोन नम्बर त कुनैमा केही नोट अनि कतै चिया, कफिको दाग त कही कही तेलको धब्बा समेत थिए।

पहिला त साथीहरुको बखानबाटै किताब पढेभन्दा बढि जानकारी भएको त्यसमा पनि किताबको यो हालत देखेपछि मलाई झनै त्यो किताब “फेरि पढ्ने” जाँगर नै चलेन । किताब पल्टाएरै नपढे पनि मेरो कोठामा मित्रहरु आउँदा सो किताबको चर्चा चल्ने क्रम भने अझै जारी नै छ । कहीलेकाही सो किताबको बारेमा मैले गरेको बिश्लेषण र परिचर्चा सुनेर मेरा केही साथीहरु मलाई सो किताबको बारेमा समिक्षा लेख्न समेत उक्साउँछन । म मनमनै उनिहरुको कुरा सुनेर हाँस्छु (पढदै नपढेको किताबको बारेमा कसरी समीक्षा लेख्ने Open-mouthed)

अहिले पनि सो किताब मेरो कोठाको टेबुलमै छ। यदि तपाईले पनि पढ्नु भएको छैन भने तपाई पनि पढन सक्नुहुन्छ । तपाई आउँदा म भेटीईन भने तपाई पनि किताब बिना सूचना लिएर जानसक्नु हुन्छ, फिर्ता गर्ने बेलामा एक पटक सरि भन्नुस , बस ।

लण्डन शहर र नेपाली युवती

मौसम पूर्णिमाको रात जस्तो छङ्ग स्पष्ट खुलेको छ, खुल्ला नीलो आकाशमुनिको लन्डन शहर चम्किलो देखिन्छ एक यौवन सुन्दरीझैँ आफैमा निकै सुन्दर आकर्षणमय । चेरिङक्रस रेल्वे स्टेसनमा उत्रेर लामो आङ् तन्काउँछु म जसरी पोखरीमा डुबेर निस्केको गैंडाले तान्छ । मेरो यात्रा थेम्स नदीमाथि बनेको गोल्डेन जुब्ली ब्रिज हुँदै अगाडि बढ्छन्, आहा ! कति निर्मल, सुन्दर, कन्चन थेम्स नदी, ब्रिजबाट नियाल्छु म नदीलाई धित नमरून्जेलसम्म ।
अञ्जुलीमा उठाउन मन लाग्छ थेम्न नदीको हिउँ जस्तो सेतो पानी, लुकामारी खेल्न मन लाग्छ त्यही पानीभित्र । नदीमा डुङ्गा तैरिएको देख्दा यस्तो लाग्छ नदी एक सुन्दरीको मुहार र डुङ्गा उसले लगाएको सिंगारको सामान, चुम्न मन लाग्छ भित्रैबाट नदीलाई उसको सुन्दरताले मोहित बनाएर किन किन ।
गोल्डेन जुब्ली ब्रिज पार गरेर म जुब्ली गार्डेनमा पुग्छु । मात लगाउँछ त्यहाँको मनमोहक दृश्यले उसैउसै । झस्स मलाई काठमाडांै, रत्नपार्कको याद आउँछ तर कहाँको बदाम र सुन्तलाको बोक्राले बिफर आएको मान्छेको गाला जस्तो फोहोरो रत्नपार्क, कहाँ आफ्नै पैतालाको मैलो सर्लाझैँ चम्किलो सफा सुकसुकाउँदो जुब्ली गार्डेन ।
ब्रिटिस एअरवेंज लन्डनआइबाट सिङ्गो लन्डन शहरको दृश्यहरू अवलोकन गर्नु मेरो उदेश्य थियो, म टिकट किन्नलाई लाइनमा बस्छु । ब्रिटिस एअरवेंज लन्डनआई लन्डन शहरकै एक प्रमुख पर्यटकीय स्थल हो भन्दा अतियुक्ति नहुने प्रमाण त्यहाँको भिडभाडले गराउँछ मलाई । आफ्नो इच्छालाई परिपूर्ण पार्नको लागि जति सुकै अप्ठेरो, लामो प्रतीक्षा पनि गर्न सक्छ मान्छे भन्ने कुराको म आफै ज्वलन्त उदाहरण बनेँ ।
टिकट लिएँ, मन उसै चञ्चल भइरह्यो, जुन ठाउँको बारेमा म पत्रपत्रिकामा पढ्दा नै रोमाञ्चित हुन्थेँ भने आज उसैको काखमा बसेर खेलिरहेछु निर्धक्क । सुमसुम्याउँदै छु उसको अङ्गप्रत्यङ्ग, मन फुलेको छ इन्द्रकमल फुलेझैँ ढकमक्क, जब अवलोकन कक्षमा प्रवेश गर्ने पालो आयो म भित्र पसेर सिटमा बस्छु थचक्क । कता कता रोटेपिङ जस्तैजस्तै पनि लाग्यो मलाई ब्रिटिस एअरवेंज लन्डन आई तर मात्र त्यो मेरो एउटा हाँस्यासपद अनुमान हुन्छ किनकि कहाँको मामुली रोटेपिङ् र कहाँको लन्डनआई ।
राम्रो हेर्न, मीठो खान, सफा लगाउँन र आरामदायी ठाउँमा बस्न मनको सधैँ माग हुन्छ फरक यत्ति हो कि चाहेको सबै प्राप्त हुँदैनन् । हुनुपर्छ भन्ने पनि छैन, कारण मन एउटा प्यासी कुवा हो जहाँ परिपूर्तिको जति पानी ओइराए पनि भरिन्न र धीत पनि मर्दैन । यदि यसरी धीत मर्दो हो त संसारमा नयाँ नयाँ आविष्कार हुने नै थिएनन् मान्छे मात्र ढुङ्गेयुगमा अल्झन्थ्यो होला ।
एउटा केवलकारमा आठ जनाको सिट भए जस्तै एउटा अवलोकन कक्षमा पच्चीस जना बस्न मिल्ने रै‘छ । म बसेकै अवलोकन कक्षमा एउटा नेपाली चेहेरा झुल्कियो झल्याक झुलुक, मलाई उनको त्यो सुन्दर चेहेरा कहीँ कतै देखे जस्तो, कतै भेटे जस्तो परिचित लाग्यो । उनलाई पनि त्यस्तै लागेछ क्यारे र त चोरी चोरी नियाल्छन् एकजोडी आँखा ।
थेम्स नदीको किनारैमा निर्माण गरिएको लन्डन आइबाट थेम्स नदी झन सुन्दर देखिन्छ, अत्यन्त मनमोहक । अग्लो ब्रिटिस टेलिकम टावर पनि सुन्दर देखिन्छ लन्डन आइबाट । लन्डन शहरका मुख्य अग्ला भवन सेन्टर प्वाइन्ट, वाटरलु ब्रिज सबै आँखाका नानीमा रोटेपिङ खेल्न आइपुग्छन् ।
मैले काठमाडौंको धरहरा सम्झिएँ त्यो पल तर लन्डन आइबाट लन्डन शहर नियाल्न जति सहज छ धरहराबाट काठमाडौं नियाल्न त्यति सहज छैन । हुन त धुलो धुवाँको राजधानी काठमाडौ शहरलाई लन्डनसँग दाँज्न पटक्कै सुहाउन्न । काठमाडांैको घण्टाघर झैँ लन्डन शहरको बिगबेन नामक घण्टाघर पनि नजिकै हेर्न पाइयो लन्डन आइबाट । लन्डन आइको अवलोकन कक्षबाट फनक्क एक फन्को मार्दा सिङ्गो लन्डनको दृश्य एकैपटक झुम्मिन आयो आँखाभित्र परेलीमा टेकेर, थेम्स उपत्यकालाई नजिकबाट छामेको महसुस भयो मलाई ।
हामी पालैपालो अवलोकन कक्षबाट उत्रियौँ, त्यो अर्ध परिचित एकजोडी आँखाहरू पच्छ्याउँदै छ अझै पनि मलाई, उनी सामु नपुगी छुट्टिन पटक्कै मानेन मन, एक प्रकारको चुम्बकीय शक्तिले तान्यो मलाई उनीतिरै ।
उनी जुब्ली गार्डेनमा गएर बसिन्, मलाई यस्तो लाग्यो उनी मलाई पर्खिदैछिन् । उनका अमूक हेराइले डाकिरहेछ मलाई, ठूला ठूला नजर पर्लक्क मतिर पल्टाउँदै एउटा मीठो आनन्दको अनुभूति तरङ्गगित बन्छ नसा–नसामा । हेराइकै वाण लागेर घाइते म मुसुक्क हाँस्दा जहर पिएझैँ मद्होश नै बन्न पुग्छु ।
मन हो एउटा अमूर्त पंक्षी वशमा राख्न सकिन्छ र ? यदि मनलाई वशमा राख्न सक्ने हो भने संसारमा नराम्रा गतिविधि, गलत काम, कुकर्म एउटा पनि हुँदैन थियो । मनलाई वशमा राख्न नसक्दा पाइलाहरूमा भोटेताल्चा लगाउने अथक प्रयास विफल बनेर मोडियो पाउ उनीतिरै । छेउमा पुगेर न बस्न सकेँ न उनलाई बोलाउन नै, धार्नीको घन्टो झुन्डियो जिब्रोको टुप्पोमा, आवाज किलकिलोसम्म धकेलिए पनि जिब्रोमा झुन्डिएको घन्टोको रालो बज्न सकेन ।
मेरो अप्ठेरोपन, असहज परिवेश मौन नियालिरहेकी उनले छेवैमा बस्न आग्रह गरिन्– “अरे ! बस्नुस् न किन उभिनु भएको ?” म पुन करेन्ट लागेर झस्किएझैँँ भएँ, थर्थराएको शरीरले उनी नजिकै चाह्यो विश्राम लिन ।
एकमन त लाग्यो उनी अन्तरयामी पनि जस्तो, नत्र मेरो मनको कुरा कसरी बुझिन् कि म उनको नजिक बस्न चाहन्थेँ तर सकिरहेको थिइन । जे होस् अनुमति दिएकोमा धन्यवाद दिएँ, भगवानलाई मनमनै ।
अप्ठेरो मलाई मात्र कहाँ लागको हो र ? त्यो पीडाबाट अछुत थिइनन् उनी पनि भन्ने प्रमाण उनको हातमा रहेको नेपाली सन्देश साप्ताहिकलाई ओल्टाई पल्टाई बनाउनुले बताइरहेछ । कहिले सिरानमा त कहिले पुछारमा पत्रिकालाई खूव चलाउँछन् उनका हातहरू भने नजर थेम्स नदीमा, कहिले लन्डन आइ त कहिले हुत्तिन्छ मसम्म ।
वार्तालापको सुरूवात गर्ने विषय बनेको छैन हामीबीच, न उनी कुराको उठान गर्न सक्छिन् न मैले नै बोलाउन सकेको छु, वातावरण शून्य छ हामी छाँै बिनासंवाद, म उनको मुहारमा हेर्छु उनी लाजले शिर निहुँराउँछिन् । उनी हेर्छिन् म अन्यत्र आँखा मोड्छु, केही समय फुत्किन्छ त्यसरी नै हाम्रो हातबाट ।
“तपाईं कमलजी हैन ?”
वाक्य फुट्यो उनकै मुखबाट, म झन झस्किएँ पैतालामा सिस्नुले पोले जस्तो अप्ठेरो पर्दा झन ह्वात्तै खस्यो मतिर, ला कतै म चिनेकै मान्छेको सामुमा बुख्याँचा त बनिरहेको छैन ।
“तपाईंले मलाई चिन्नु भयो तर मैले त चिनिन नि, नेपालको कुन ठाउँमा हो तपाईंको घर ?”
डराई डराई वातावरण सहज बनाउने प्रयासमा प्रश्नको झटारो बजारे उनीतिरै झड्याम्म । तर उनी उल्टै क्वाप्प खाउँलाझैँ गरेर हेर्छिन् । हेराइले डर, त्रास र अप्ठ्यारोले कुम्लो पारेर ल्याउँछ मनमा र गिजोल्छ त्यसैले बेस्सरी । चिटचिट पसिना छुट्यो छातीको खोल्चोमा यस्तो लाग्यो त्यहीँ बगेर मिसिन्छु कि कसो थेम्स नदीमा एकपटक ।
नजरको तीर मुटु नै छेडौंला जस्तो गरी वर्सियो अङ्ग–अङ्गमा, अदृश्य पीडाले कोपरिरह्यो मुटु, उज्यालो मुहार, रातो घुम्रिएको कपाल, थेम्स नदीबाट बहेको हावाले उडाउँथ्यो फुर्र फुर्र उनको निधारमा । हावाको चुम्बन पनि घातक होलाझैँ कोमल छ उनको मुहार ।
पहेँलो कलरको टिसर्ट र ब्राउन पाइन्टमा चन्द्रमा झैँ खुलेको छ सौन्दर्य, सुन्दर बगैंचामा फुलेको मखमली फूल जस्तै सुन्दर अति सुन्दर । म हेरिरहन चाहन्छु त्यो सुन्दरता एकनास आँखा नझिम्काई । हुन त सुन्दरता कसलाई मन नपर्ला र ? पुतली पनि त फूलको सुन्दरतामा लोभिन्छ लठ्ठ परेर भने म उनको सुन्दरतामा त्यसै भावुक बन्छु ।
यौवनको मादकता घुलियो सिङ्गो वातावरणमा, उनी को हुन् ? चाहन्न म अनुमान लगाउन, सामुन्य छिन् नियाल्न पाएकोमा प्रफुल्ल छ मन । मुहार हेर्दा चिनजानको पिपिरो टुसाउन खोज्छ तर झाङ्गिने माहोल बनाउन सक्दिन म ।
ब्यागबाट चुरोटको बट्टा निकालिन् र बढाउँछिन् मतिर ।
“सरि म चुरोट खान्न नि ।”
चम्किलो आँखा झन आगो झैँ चम्किलो बनाउँदै बोल्छिन् उनी । “ओ ! त्यसो पो, अँ साँच्ची कमलजी कहिले आउनु भयो लन्डन कि यतै हुनुहुन्छ ?” चुरोट ओठले च्याप्प च्यापेर लाइटर बाल्छिन् उनी ।
“त्यस्तै एक हप्ता भयो, अफिसियल कामले आएको हुँ एक महिनाको लागि । आएको बेला लन्डन आइ किन नहेराँै भनेर यता पसेको, अनि तपाईंलाई हेर्दा त यतै बस्नु हुन्छ जस्तो छ हैन र ?” डराई डराई प्रश्नको एक झड्का हुत्याएँ मैले पनि उनी छेउ ।
“कमलजी ! तपाईंले मलाई अझै चिन्नु भएन, त्यत्रो दश दश वर्ष कुकुर बिरालो जस्तो झगडा गरेर बिताएको कसरी भुल्नु भो हँ, बिर्सनुभयो एक्ले पीपलमा बाटो छेकेको, कि भुल्नुभयो क्लासमा मलाई सधैँ पछाडि बेन्चमा मात्र खटाएको कुरा, सिन्धुरे खोलामा ब्याग बगाइदिएर सबै किताब भिजाएको झ–झल्को त होला नि हैन ?”
खितिति हाँस्दै चुरोटको धुवाँ बुङ्ग उडाउँछिन् उनी, म एकै पटक सेन्टर प्वाइन्ट नामक अग्लो भवनबाट सडकमा खसे जस्तो भएँ, विगत एकपटक परेड खेल्न आइपुग्छ स्मरणमा ।
“तिमी शिल्पा ! यम आइ राइट ?”
“मूर्ख त्यत्रो क्लिउ बताउनु पर्ने तपाईंलाई त मैले परैबाट चिनेको थिएँ त्यो छुच्चो अनुहार, घमन्डी चेहेरा अनि मलाई सताएको कहाँ भुल्न सक्छु र ?” उनी अलिकति भाबुक बनिन् ।
“सरि ! शिल्पा, तिमी पहिलाकी जस्ती छैनौ, कहाँको त्यो काली, छोटो कपाल बनाएकी रिसाहा, पिलन्धरे शिल्पा । कहाँ चन्द्रमा झैँ धपक्क बलेकी तिमी, आकाश जमिनको फरक छ त्यो शिल्पा र तिमीमा, नारीको जीवनमा त निकै ठूलो उथलपुथल पो आउँदो रै‘छ । त्यो कुरा भनेको मात्र सुनेको थिएँ तर आज तिमीमा आएको परिवर्तन देखेर पत्याउन बाध्य बनाएको छ ।
पहराबाट पानीको मूल फुटेजस्तो हाँसो छुट्दा, उनका चाँदीजस्ता टम्म मिलेका सेता दाँत देखाएर खुव हाँसिन् उनी । “तपाईं त अझै उस्तै हुनुहुँदो रहेछ ख्याउटे, दुब्लो, रोगी, पीपलपाते, खबटे, हुट्ट्यिाउँ, बाँस.................. ।”
सोलीबाट घट्टमा मकैको ओइरो छुटे झैँ छुट्छ गालीको पर्रा उनको मुखबाट । पहिला तिनै शब्द सुन्दा असह्य हुन्थ्यो, कानको जाली फुट्ला झैँ, रीसको ज्वाला पैतालाबाट उम्लिन्थ्यो रसेटोमा खुँदो पाकेसरी तर आज गाली पनि कति मीठो ।
मन परेको मान्छेले गाली गरे पनि ।
प्यारो कति प्यारो आँखा तरे पनि ।
“कमलजी ! कुन संसारमा हराउनु भएको ? कतै अतीतको कुटुरो फुकाउन त थाल्नु भएन, साँच्चै कति रमाइलो थियो त्यो समय, तपाईं खालि मेरो रिस गर्ने, गाली गर्ने मलाई त्यो दिनको विशेष सम्झना आउँछ । भुवन सरले सामाजिक शिक्षाको नम्बर सुनाउनुभयो । मेरो नम्बर तपाईंको भन्दा पाँच नम्बरले बढी आयो । बाफरे त्यो पल हाँडी घोप्टाएको जस्तो अनुहार लगाउँदै भुवन सरलाई मुख छाडेको कहिल्यै बिर्सन्न, बिचरा भुवन सर, कापी नै तपाईंको अगाडि ल्याएर पछार्नुभाथ्यो । यस्ता घटना त कति कति सञ्चय भएर बसेका छन् मेरा मानसपटलमा तपार्ईंंको यादसँग । शारीरिक शिक्षामा खेल खेल्न जाँदा मैले खेले तपाईं खेल्नु हुन्न थियो । यस अर्थमा कुनै पनि खेल नखेली पढेकै आधारमा परीक्षा दिएकी थिएँ मैले । यस्तो लाग्छ तपाईंसँग जोडिएका हरेक घटना र तपाईं जीवनकै एक प्रमुख अङ्ग बन्नु भएको छ मेरो लागि आज ।
“छाड सिल्पा ती बितेका दिनहरू, अतीत त अतीत भैगयो मुठ्ठीबाट फुत्केको, अब यहाँ फर्केर वर्तमानलाई किन धमिलो बनाउनु । म त वर्तमानमा जिउन चाहन्छु बरू भन न तिमी यहाँ के गर्दैछौ, कसरी आयौ लन्डन ?”
“किन र महाशय पछि लाग्न मन लाग्यो कि कसो ?”
मादक हाँसो फैलिन्छ चारैतिर, उनी हाँस्दा यस्तो लाग्छ सुनाखरी फक्रिएको, लन्डन शहरको त्यो सुन्दरता सिल्पाको अगाडि फिक्का छ एकदम फिक्का । हेर्दा हेर्दै उनका लालित्य सुन्दरता पैचो मागौँ कि जस्तो पनि लाग्छ मलाई ।
“कमलजी ! म लन्डन आएको त्यस्तै पाँच वर्षजस्तो भयो, म लन्डनको एक्टन स्थित क्विन्सल्यान्ड कलेजको लाइब्रेरीमा काम गर्छु । तपाईंलाई थाहा छ ?”
आँखा ठूलो बनाउँदै र परेली नचाउँदै आश्चर्य जनक भावमा भन्छिन् उनी– “त्यस कलेजमा नेपाली पन्ध्रजना विद्यार्र्थीहरू छन् । उनीहरूसँग भेट्दा मलाई आफू नेपालमै भएको प्रतीत हुन्छ । के गर्ने कमलजी तपाईंले जस्तो जिल्ला टप एस.एल.सी.मा गर्न सकिएन । अंग्रेजीमा बत्तीस ल्याएर बल्ल बल्ल पास गरेको मार्कसिटले राम्रो विषय लिएर पढन पनि पाइएन । पद्म कन्यामा पढदै गर्दा, बाइचान्स लन्डन आउन पाइयो, अनि बताउनुस् तपाईंको घर परिवार, पढाइ कहाँ पुग्यो ?”
लामो चुरोटको सर्कोसँग आफ्नो विगत अलिकति खोतलिन् उनले, कतै मलाई खोतलखातल पार्दै त कतै आफैंलाई चिरफार गरेर, उनको भनाइसँग लडिबुडी गर्दै विगतमा पुग्छु म पनि एकपल्ट । धमिलो छायाँ कुहिरो मडारिएझैँ मडारिएर आउँछ मानसपटलमा । सोचाइ त त्यसैमा डुबुल्की मार्न खोज्दै थियो तर त्यति रमणीय पल तीतो विगत केलाएर खेर पाल्न चाहिन मैले ।
“त्यही त शिल्पा ! एस.एल.सी.मा जिल्ला टप हुनु नै त दुर्भाग्य हो मेरो लागि, स्तरीय पढाइ, लक्का जवान, खानदानी घर परिवार हुनुको पीडा छुट्टै छ म भित्र, तिमीले जस्तो गोल्डेन चान्स भाग्यले कहिल्यै जुराइदिएन मेरो लागि । एउटा सरकारी बैंकमा जागिर, पारिवारिक रणभूमि, दिक्क लाग्यो जीवन । तिमीलाई यो शहरमा खुल्ला जीवन बिताएको देख्दा ईष्र्या पो लाग्यो गाँठे मलाई ।
लोठ लेप्राउँदै हाँसिन् मुख छोपेर उनी “हेर न शारीरिक बनावटमा परिवर्तन आएपनि बानी ब्यहोरामा र बोलीचालीमा भने लन्डनको हावाले छोएको रैनछ नानीलाई ।” यति मात्र के बोल्न भ्याएको थिएँ सिङ्गै निलौलाझैँ गरेर हेरिन् मतिर ।
“अँ साच्ची तपाईंले विवाह गर्नुभयो ?”
अप्रत्याशित सोधाइको झड्का लगाइन् दिमागमा, उनको यो सोधाइले म पुनः फेरि विगतमा गएर पछारिएँ नराम्रोसँग । बेजोडले पछारिदा पूरै शरीर थिलथिलो भएर दुखेको अनुभव भयो मलाई ।
कसरी भनौँ विवाह त भयो तर श्रीमतीसँगको सहबास कस्तो हुन्छ अनुभव छैन भनेर, जुन कुरा विवाह गरेको तीन वर्ष बिति सक्यो जन्म दिने बाबु आमालाईसम्म खोल्न सकिन । अझैं सम्झना छ विवाहको तेस्रो दिन नयाँ दुलहीसँग सुहागरात मनाउने क्रममा थाहा पाएँ कि उनी नपुंसक हुन् भनेर । यो कुरा उनले र उनको बाबु आमाले सोच्नुपर्ने कुरा हो कि विवाह केटाकेटीको खेल हैन जुन पटक पटक गर्न सम्भव होस् । तर सोच्नेले सोचेनन् र धोका दिए यसो भनौँ फसाए । हेर्दा उनी शत प्रतिशत नारी हुन् । मात्र एकचिज बाहेक सब भरिपूर्ण छ । अब म कसरी ओकल्न सक्छु वास्तविकता, के श्रीमान् र श्रीमतीको सम्बन्ध शारीरिक सम्बन्धमा मात्र गएर टुङ्गिन्छ र आत्मीय प्रेम पनि त सम्बन्धको अर्को रूप हो ।
तिमीलाई के थाहा सिल्पा कुन जिन्दगी गुजार्दै छु म । विवाहित भनाँै भने कुमार नै छु अविवाहित भनौँ त अग्निको सात फेरो लिएर नारी आकृतिलाई सिन्दुरलाइ सकेँ सबैको सामुन्ने । मलाई भोगाइले चिमोट्छ असैहे हुने गरी । म उनीसँग सहकार्यमा जिउँदै आएको छु मात्र मनको । मन अति नाजुक हुँदो रहेछ, नेपालमा छँदा आफ्नो मनलाई बशमा राखेको थिएँ तर जब लन्डनमा सिल्पालाई भेटे तब नाजुक मनले बनायो एउटा कल्पनाको धरोहर । त्यसैमा रम्न खोज्दा थाहै नपाई धकेलिएँ पुन यथार्थको गहिरो धरातलमा । वर्सन लागेको मेघले ढाकेको आकाश जस्तो हुन्छ मुहार, म आफैलाई थाहा छ कपडामा दल्न ठीक्क पारेको आइरनझैँ तातो भएको छ गाला । आफ्नो मुहार र शरीरको तापक्रमलाई सामान्य अवस्थामा ल्याउने जमर्को असफल हुन्छ मेरो ।
“किन र कमलजी ! विवाहको प्रसङ्ग उठाउने बित्तीकै कालो निलो बन्नु भो, सरि तपाईंमा चोट पुर्याउने उदेश्य थिएन मेरो, अनि तपाईंलाई कस्तो लाग्यो लन्डन ?”
कृत्रिम चमक ल्याउन प्रयास गर्दै बोलेँ म, “ब्युटिफुल, लन्डन शहर अति सुन्दर तर तिमी जति चै हैन है ।”
मेरो जवाफमा उनी गुलाव फक्रिएसरी हाँसिन् । उनको हाँसोमा जवरजस्ति हेलिएँ म । किन आज शिल्पाप्रति बढी आकर्षित छु म उनलाई देखेदेखि एक प्रकारका रौनक छाइरहेछ ममा । जब शिल्पा त्यही क्लासमेट हुन् भन्ने थाहा पाएँ उनीसँग बिताएका हरेक क्षण प्रिय छन्, मनभरी उमालिरहुँजस्तो, ती क्षण तेल र घ्यू बनेर दलियोस् स्मृति पटलमा जुन कहिल्यै नसुक्ने र नओभाउने ।
“कमलजी ! मेरो रूममा गएर एककप कफीसम्म पिएर त जानुस्, फेरि नेपाल फर्के पछि पनि सम्झना हुन्छ ।”
कहाँ सक्थेँ र नाइ भ्याउँदिन भन्न, यति बेला मन यति बेग्र भएको छ कि हाँसी हाँसी दिए कफी मात्र हैन विष पिउँछु उनको हातले दिएको, मन यसरी नै एकोहोरिएको छ उनीप्रति ।
“शिल्पा तिमी भन्छौ भने म नकार्न कहाँ सक्छु र ?” बसेको सिटबाट उठ्छु जुरूक्क ।
“ल यो मान्छेले जीवनमा पहिलोपल्ट मेरो प्रस्ताव स्विकार्यो थ्याङ्स् गड ।” उनी आकाश तर्फ फर्केर ढोग्छिन् आफ्नै आत्मालाई साथमा ब्यङ्ग्यको हाँसो हाँस्छिन् जुब्ली गार्डेन थर्कने गरी म पनि लोलि मिलाउँछु उनीसँगै ।
हामी त्यहाँबाट एउटा ट्याक्सी पक्रेर लाग्यौँ उनको रूमतर्फ, हाम्रो यात्रा एक्टनतिर हुत्तिन्छ । क्विन्सल्याण्ड कलेजकै क्वाटरमा शिल्पा बस्दी रहिछन् कति भाग्यमानी, त्यसो त उनलाई पाउने केटो पनि कम भाग्यमानी चै हुँदैन लौ ।
आरामदायी यर कन्डिसन ट्याक्सी, चिल्लो अति राम्रो बाटो, बाटोको दायाँबायाँ किनारको सुन्दर हरियाली चिटिक्क हिस्सी परेको चौर, प्रवेशद्वारदेखि नै दायाँबायाँ आकर्षण गमलाको ताँती, त्यसो त लन्डन शहरका प्रत्येक गल्ली निकै राम्रा, सुन्दर छन् नेपालको तुलनामा, त्यत्रो जनसंख्या, त्यति बाक्लो बस्ती तै पनि फोहोरको क्लेस भेटिन्न, साँच्चै मान्नुपर्छ बा लन्डनबासीलाई ।
अघिअघि लागेर एउटा भब्यमहलको सुन्दर कोठामा पुर्याउँछिन् उनले मलाई । कोठा यति आर्कषण छ कि म एकएक गरेर नजरले सुमसुम्याउनै ब्यस्त हुन्छु ।
“ल कमलजी ! तपाईं बस्दै गर्नुस् म कफी बनाएर ल्याउँछु ।”
यति भनेर शिल्पा सानो पर्दा पछाडि हराउँछिन् । निकै नै मेहनत गरेर सजाएको त्यो कोठामा म सर्लक्क भिज्न, एकडेढ घण्टा नै लाग्ला जस्तो लाग्छ सबै सामग्री एकसे एक चमकवाला, नयाँ प्रकारका अति नै लोभ्याउँछ तिनीहरूले मलाई ।
सजावटको सामग्री कम्ती राम्रा देखिन्नन्, गमलामा जुनार फलिरहेछ ढकमक्क, कृत्रिम हो कि भनेर नजिकबाट छोइ हेर्छु तर त्यो प्राकृतिक नै रहेछ । काठबाट निर्मित पानी घट्ट, जसको बारेमा म पहाडमा जन्मी हुर्केको भएपनि मात्र कथा सुनेको छु ।
देखेको छैन त्यसको बारेमा । तर आज लन्डनमा आएर उही पानी घट्टको नमुना देख्दा असाध्यै खुसी लागेको छ । कुलोबाट पानी बगिरहेको, त्यही पानीले मदानी जस्तो पाङ्ग्रो रिगेँको र त्यही पाङ्ग्रोले घट्ट घुमाएको, सोली ठीक ठाउँमा जस्ताको तस्तै, कति मेहनत लगाएर बनायो होला यो बनाउनेले पनि । त्यही पानी घट्टमा अल्मलिन्छु केही समय ।
“निकै मन छोयो कि कसो तपाईंको ?”
उनको आवाजले झसङ्ग हुन्छ मन, आत्तिएको भाव छताछुल्ल पोखिएछ क्यारे मुहारभरि, टेवलमा कफीको कप राखेर मरीमरी हाँस्छिन् शिल्पा । केही सर्तक हुन्छु म, लाजले अलिकति खुम्चदै ओठमा मुस्कानको पिपिरो रोपेर ।
“ल ! लिनुस् कमलजी कफी ।”
उनको हातबाट कफीको कप समाउँछु नजरले मुहारमा चुमिरहन्छ धितमरून्जेल, लाजले राती बन्छिन् उनी । मौनतामा हराउँदै कफी पिउँछौ हामी, मात्र चार आँखा खेल्छन् लुकामारी, कहिले चुच्चो नाक, कहिले बाटुलो आँखा त कहिले गुलाबी ओठमा गएर मच्चिन्छ मेरो नजर ।
“कुन कुन ठाउँ घुम्नुभयो त लन्डन शहरको ?”
“भनिहालेँ अफिसियल कामले आएको, हिजोसम्म त त्यसैमा अल्झिएँ । अब घुम्नुपर्ला, त्यहाँ माथि तिमीसँग भेट भयो घुमाइदिन्छौ होला नि कि कसो ?”
मेरो सवालमा उनी हाँसिन् मात्र केही बोलिनन् मलाई अलिक नरमाइलो लाग्यो ।
त्यसै बीच मेरो आँखा भित्तामा रहेको तस्बिरमा गएर ठोक्किन्छ, नियालेर हेर्छु, एउटा युवकको दाहिने अँगालोमा तीन चार वर्षको बच्चा बोकेर शिल्पा मुस्कुराएकी छिन् । को हो त्यो युवक ? मलाई थाहा छ सिल्पाको आफन्ती भने पक्कै हैन फेरि त्यो बच्चा, बरफझैँ चीसो बन्छ मुटु तापक्रम शुन्य डिग्रीमा झरेर ।
“खुव नियाल्नुभयो नि तस्बिर ? के छ त्यसमा त्यस्तो ?” उनको सोधाइले फेरि झस्कन्छु म ।
“तिमीसँगैको को को हुन् भनेर नियाल्दैछु ?”
“ए त्यो सोचाइमा पो अल्झनुभयो तपाईं, त्यो युवक मेरो श्रीमान् हुन् र बच्चा हाम्रो प्यारो छोरा सौरव ।”
उनको भनाइले थचक्क हुन्छु म, बाण लागेको हरिण झैँ असाध्यै पीडा हुन्छ कताकता ।
एकछिन अगाडि सम्म रमाइलो लागेको कोठा छिनभरमै निसासिदो लाग्यो एउटा अनकन्टारको गुफाझैँ, ती सजावटका सामानहरू सबै बुख्याँचा जुन मलाई तर्साउन बनाइएको, किनकिन एकाएक छटपटी बढ्यो मभित्र, कहिले चिसिने र कहिले तातिने होडमा मुटु उछिट्टिए जस्तो लाग्छ कफीकै प्लेटमा ।
उनी एकोहोरो हेरिरहन्छिन् मलाई । उनको हेराइमा देख्छु मेरो मुटु स्वाद मानी चपाएझैँ । म अतालिन्छु, लन्डन शहर मैमाथि कोल्टे परेर पल्टिए जस्तो कसो कसो भाग्न मन लाग्छ त्यहाँबाट । कफी पिलाएको धन्यवादसम्म नभनी बाहिरिन्छु म ।
ममा किन यति बेचैनी छायो आखिर शिल्पा मेरो गलफ्रेन्ड पनि त हैन नकि श्रीमती, जति बेला सँगै थियौँ त्यो पल पनि राम्रो मुखले बोलिचाली कहिल्यै भएन आज उनलाई एक्कासी भेट्दा उनीप्रति पलाएको एकहोरो चाह, फेरि श्रीमान्सँगको फोटो देख्दा लागेको चोट, म आफँै पहिल्याउन सक्दिन मनमा किन उथल पुथल भै भुइचालो गइरहेछ ।
सूर्यको उज्यालोले गति छाडेर बत्तीहरू राज गर्नमा मैमत्ते छन् लन्डन शहरमा ।
उज्यालोको विम्बहरूमा म अँध्यारो फ्याँक्दै छु, सिल्पासँगको अप्रत्याशित भेटले निकै चिमोट्यो मलाई साह्रै नराम्रसँग दुख्नेगरी । विद्यार्थी जीवनमा नबढेको चाह, रहर अनि उमङ्ग एकाएक भलबाढी भएर हेलियो मनको फाँटमा । भलबाढी आउनु के थियो र ? मनमा घाउ लाग्नु पो रै‘छ । कति नाजुक छ मन सानै कुरामा पनि चुक्किने, टुक्रिने र झर्याम् झुरूम फुट्ने ।
लन्डन शहरको आकर्षण बिषझैँ तीतो लाग्छ मलाई, दायाँबायाँ नजर डुलाउन पटक्कै इच्छा छैन मन नलाई नलाई एउटा ट्याक्सी समातेर लाग्छु एनिवर्गको सिटी सेन्टर स्थित आफू बसेको होटलमा ।

आधुनिक मान्छेको कथा

यो कथासंग्रहको नामबाट यसभित्र रहेका कथा र तिनका विषयवस्तुबारे केही अनुमान गर्न सकिन्छ । 'नीलिमा' अर्थात् प्रेमको प्रतीक र 'गाढा अँध्यारो' अर्थात् प्रेमविरोधी अवस्था । अँध्यारोले जीवनको विरोध गर्छ, प्रेमको प्रतिपक्षमा बस्छ । अँध्यारोमा राम्रा काम हुँदैनन् । नकारात्मकता र विकृति अँध्यारोमा ज्यादा फस्टाउँछन् । संग्रह पढ्दै जाँदा उल्लिखित अनुमान सही सावित हुँदै जान्छ । कथाहरूमा जीवनका आशा, सम्भावना वा उज्याला पक्षहरू र संगति पराजित भएका छन्- निराशा, कुण्ठा, पाखण्ड, धोका, विसंगति र अँध्यारोको जित भएको छ । यसका अतिरिक्त कथाकार अनमोलमणिले कथाशिल्पमा उत्तरआधुनिकता र जादूमय यथार्थवादका छिटाहरू पनि पारेका छन् । नीलिमा र गाढा अँध्यारो कथासंग्रह सार्वजनिक भएको दुई दिनपछि अनमोलमणिले मलाई भनेका थिए- 'के मेरा कथाहरू नेपाली कथासाहित्यमा टिकाउ होलान् ? यसमा रहेका गुणभन्दा पनि कमजोरीका बारेमा जान्न उत्सुक छु ।' थोरै लेखकमात्रै आफ्नो कमजोरी बाहिर आओस् भन्ने चाहन्छन् । नीलिमा र गाढा अँध्यारोलाई पटकपटक पढेर मैले उनका कमजोरी खोज्ने प्रयास गरे । सामान्य वा झिनामसिना व्याकरणगत त्रुटि वा प्राविधिक गल्तीबाहेक अरू केही पाउन नसकेपछि मलाई कमजोरी खोज्नु पनि एउटा अर्को 'कमजोरी' झैं लागिरहेछ ।
पुस्तक पढिसकेपछि केही कथाले मलाई बेस्सरी रन्थनाएका छन् । विशेषतः पहिलो कथा 'टेस्टट्युब बेबी र मेरी प्रेमिका' र संग्रहको सबैभन्दा लामो कथा 'उस्तै' ले । र, तिनले केही प्रश्नहरू पनि मेरा मानसपटलमा जन्माइरहेछन्- के कुनै पनि लेखकले लेखेका सबै रचना अमर हुन्छन् ? समयको बहावसँगै तिनलाई पाठकहरूले बिर्संदैनन् ? एउटा लेखक बाँच्नका निम्ति कतिवटा उत्कृष्ट रचना लेख्नुपर्छ ? कुनै एउटा स्तरीय साहित्य सदाकालका निम्ति, सबै उमेर समूह, सबै वर्ग, जातजाति, शिक्षा वा चेतना भएका पाठकका लागि उत्तिकै पि्रय हुन्छ ? उल्लिखित सबै प्रश्नका जवाफ मसँग छैनन् र यस संग्रहका कथाहरूले पनि ती प्रश्नहरूको पूर्ण जवाफ दिन सक्दैनन् । तर अनमोलका एक दर्जन कथा संगृहित पुस्तक पढेपछि मलाई भन्न गाह्रो परेन- सबै रचना उही स्तरका र उसैगरी मन हल्लाउने शक्तियुक्त हुँदैनन् । यो तथ्य उसैगरी हरेक लेखकमा लागू हुन्छ । यद्यपि, एक सय आठ पृष्ठको यो कथासंग्रह पढ्न बसेपछि नटुंग्याई उठ्न कसैले पनि सक्नेछैन र एउटा लेखकको सबैभन्दा ठूलो क्षमता वा शक्ति भनेको त्यही नै हो । पहिलो कथा 'टेस्टट्युब बेबी र मेरी प्रेमिका' ज्यादा वर्णनात्मक छ । विज्ञानले आक्रान्त पुस्ताको कथा हो यो । यद्यपि, नेपाली समाज बनोटको पृष्ठभूमिलाई हेर्ने हो भने मुलुकको कुनै भेग सिटामोल र जीवनजल -नुन-चिनी-पानी) नपाएर आक्रान्त छ भने सोही नक्साभित्रको कुनै क्षेत्र विज्ञानको चरम उन्नतिले मन कुँडिएको पीडा पोखिरहेछ । यी दुवै क्षण एउटा चरम विसंगतियुक्त समयका चित्र हुन् । यो कथा मान्छेहरू मनहीन बन्दै गएको, क्रमशः जटिल बन्दै गएको मानवजीवन, आधुनिकताका नाममा चरम यान्त्रिक र कृत्रिम बन्दै गएको अवस्थाको सशक्त चित्र हो- प्रकृति र विज्ञानको द्वन्द्व पनि हो यो कथा । यो कथाले भन्छ- वर्तमान समयका मान्छेसित प्रेम छ- मुटु छैन, नाता छ- स्नेह र जिम्मेवारी छैन, जीवन छ- भावुकता छैन, सम्बन्ध छ- न्यानो छैन । पहिलो कथासँग यस संग्रहका अन्य कथाहरूले पनि कुनै न कुनै रूपमा सम्बन्ध राखेका छन् अथवा लगभग उस्तैउस्तै सेरोफेरोमा घुमेका छन् । हरेक कथाको अन्त्य पीडादायी छ । दोस्रो कथा 'पीडा-नायक' मान्छेभित्र व्याप्त अविश्वासको चित्र हो भने 'अनुत्तरित' ले परिचयहीन-नाताहीन वा टुहुरो सम्बन्धलाई उजागर गरेको छ । कहिल्यै बल्न नपाएको जिन्दगीको बाटोको हरियो बत्ती र पारी वा गन्तव्य छुन नपाएको हाम्रो समयको मान्छेको भोगाइ हो 'जेब्राक्रसमा उभिएर' कथा । मन असाध्यै पुलकित भएका बखत साटिएका प्रेमका चिनु हराउनु, शरीर छल्लिनु, जीवनको उत्तरार्द्धसम्म पनि नपाउनु वा पाए पनि अर्कै थोक भएर आउनुको दुःख हो 'नीलो रूमाल हराएपछि' कथा ।
सापटी टाउको अर्थात् परिचय लिएर अर्थहीन बाँच्न विवश मान्छे प्रस्तुत भएको छ 'बाँकी प्रश्नहरू' मा । वर्तमान समयको सबैभन्दा दर्दनाक कथा बोकेको छ संग्रहको लामो कथा 'उस्तै' ले । कसैसँग पनि नजोडिएको आफ्नो छुट्टै परिचय खोज्न हिँडेका नोराहरू कतै हराएका छन् र पर्याप्त खराब कार्य नगरेकोमा एक पात्रले आलोचित हुनुपरेको छ । प्रेमिकाका नाममा कविता लेख्ने पदम एक्लिएको छ- संग्रहको शीर्षक कथा 'नीलिमा र गाढा अँध्यारो' मा । फूल, संगीत, सुन्दरता, केटाकेटी, पुस्तक मन नपर्ने नाममात्रको मान्छेको कथा हो 'सहर-यात्रा' । अब प्रेम गर्न वा बिहा गर्न मध्यस्थकर्ताको काम कम्प्युटरले गरिदिन्छ- कम्प्युटरले नै मान्छेभित्रको प्रेमको मात्रा जाँचिदिन्छ र नम्बर दिन्छ वा पास-फेल भनिदिन्छ । तर कालान्तरमा त्यसको नतिजा भोग्न कुनै एउटा मनयुक्त मान्छे नै बाध्य हुन्छ- 'यथावत्' कथाभित्रको कथा यस्तो छ । एघारौं कथा 'अकारण' ले उतारेको आँसुका घाउहरू एउटा वियोगान्त कविताजस्तो छ । संग्रहको अन्तिम कथा 'कार्नेसन, धूवाँ र तिम्रो झझल्को' एउटा निजात्मक निबन्ध बन्न पुगेको छ । यसमा कथातत्त्वभन्दा निबन्ध तत्त्व बढी हावी हुन पुगेको छ । निबन्धजस्तै भए पनि यो कथाले पनि अँध्यारोकै बयान गरेको छ ।
उल्लिखित नमीठा विशेषणहरूले दुनियाँभरका मान्छेहरू क्रमशः मेसिनमा परिणत हुँदै गएका, जीवनशैलीभित्र पाखण्ड र अस्वाभाविकताले प्रश्रय पाएको, प्रेमहरू बिकाउ वस्तुमा परिणत भएको र भत्किएका आस्थाहरू, संस्कृतिभञ्जनको चरम अवस्थाले समाज विकृत बनाएको प्रमाण दिएको छ । वास्तवमा अनमोल स्वयम्मा एउटा कथा हो- यथार्थ कथा । कथापूर्व रहेको 'आफ्नै कथा' को ४४ हरफसम्म अनमोलले आफ्नो कथालाई निर्वस्त्र उतारेका छन् । त्यसपछिका हरफहरू औपचारिक । त्यही ४४ हरफ नै अनमोल हो- उनी उभिएको जमिन हो, ती हरफहरू अहिले अपूर्ण छन्, तिनलाई नढाँटी लेख्दा अनमोलले आफ्नो जमिनको कथा, परिवेश र भोगाइको कथा लेखेको हुनेछ र कालान्तरमा त्यो कथा हामी सबैको आफ्नो कथा हुनेछ- नेपाली कथा साहित्यको अमर कथा हुनेछ ।
यो संग्रहमा पाठकले विभिन्न स्वादका कथा पाउँदैनन् । कुनै पनि एउटै पुस्तकमार्फत विविध स्वादका कथा दिनसकेमा विभिन्न खालका पाठक आकषिर्त हुन्छन् । यसबारे अनमोल सचेत हुनैपर्छ

ह्यारी पोटरको नेपाली कथा

सात वर्षअघि जेके रोलिङको चर्चित पुस्तक ‘ह्यारी पोटर’ को पहिलो भागले काठमाडौंमा पढ्दै गरेका एक ठिटाको मनमा तरंग पैदा गरायो । कस्तो जादुमय भाषा, विषय अनि प्रस्तुति ! पढ्दै जाँदा आफैं पात्र बनेको पत्तै नपाइने जादुमय पुस्तकबारे पछि तिनले पत्रिकातिर स्तम्भ लेख्न थाले । ‘ह्यारी पोटर’ को जबर्जस्त फ्यानका रूपमा उनकै अन्तर्वार्ता पनि छापियो । ‘त्यो पहिलो शृंखलाको जादु म अहिले पनि सम्झन्छु,’ संसारभरि ६७ भाषामा अनुवाद भइसकेको र ४० करोड प्रति बिकिसकेको पुस्तकबारे विजय अधिकारी भन्छन्, ‘कम्तीमा २५ पटक पढें हुँला ।’ श्लेषा थपलिया पनि विजयजस्तै जबर्जस्त फ्यान थिइन् ‘ह्यारी पोटर’ शृंखलाको । अनमिनमा अनुवादकार्यको जागिरे छँदा डेढ वर्षअघिको एकदिन उनी एकदमै खुसी भए, जतिबेला सनबर्ड पब्लिसिङ हाउसले ‘ह्यारी पोटर’ अनुवादको जिम्मेवारी उनलाई सुम्पिने खबर आयो । फ्यान हुनु र अनुवादक बन्नु एउटै थिएन । श्लेषा अक्मकिइन् । किनभने अंग्रेजी साहित्यलाई नेपाली बनाउनु थियो, उनी नेपाली भाषा र साहित्य रुचाउने भए पनि ‘किरो’ भने थिइनन् ।
त्यसपछि उनले अनमिनमै कार्यरत नेपाली भाषा जानकार केदार शर्मालाई भने, ‘तपाईंले सम्पादन गनर्ुहुन्छ भने म अनुवाद गर्छु ।’ केही सोचेपछि केदारले टाउको हल्लाए । श्लेषा लागिन् अनुवाद कार्यतिर । यसबीच श्लेषालाई सिंगापुर जानुपर्ने भयो, केही वर्ष नफर्किने गरी । ला.. अनुवाद अधुरै रहने भो । तर सौभाग्य, यहीँनेर अब फ्यान विजयको भूमिका बलियो बन्न थाल्यो । कुनैबेला दि काठमान्डु पोस्टमा ‘जेके रोलिङ हाम्रो जमानाकी सबैभन्दा उत्कृष्ट जादुगर्नी..’ भन्दै ‘ह्यारी पोटर’ बारे स्तम्भ लेख्ने तिनै विजय अब अनुवादमा पनि जोडिन आइपुगे, केदारको सम्पर्कसूत्रमार्फत । ‘श्लेषाले नभ्याएकी चारवटा अध्याय बाँकी थियो, मैले काम थालें,’ हालैको दिन २५ वर्षे विजयले भने, ‘त्यसका लागि झन्डै तीन महिना लाग्यो ।’ विजयलाई पनि अनुवाद सजिलो सावित भएन ।
किनभने पूर्वी नेपालमा जन्मी हुर्केका र झर्रो पूर्वेली शब्दको संगतमा हुर्केका उनी ‘ह्यारी पोटर’ खाँटी नेपाली पुस्तकजस्तै बनाउन चाहन्थे । सहर भन्दा पनि पुस्तक पुग्न नसकेका गाउँका कुना कन्दरासम्म ‘ह्यारी पोटर’ पुर्‍याउने प्रकाशन गृहको पनि ध्येय थियो । ‘अब हामीले ग्रुपमा काम थाल्यौं,’ विजयले भने, ‘अर्की फ्यान अदिति अधिकारी पनि मिसिन आइपुगिन् सम्पादनका लागि । केदार काकासहित अब हामी तीन जना भयौं ।’ नेपालीपन कसरी दिने त ? तीनै जनाले मस्तिष्क खियाउन थाले । विजयले रमाइलो दृष्य सोचे, ‘ह्यारी पोटर र डम्बलडोरले नेपाली बोलिरहेको दृष्य । केदार छक्क पर्दै हाँसे । ‘हो, त्यही गर्‍यौं ।
पूरै दुई रात, दुई दिन हामी तीनै जनाले नेपालीपन दिनका लागि खर्चिनुपर्‍यो ।’ उत्साहित भावमा विजयले भने, ‘संवादहरू मिलाइरहँदा पात्रहरूले नेपालीमा गफ कसरी गर्लान् भन्ने सोचिरह्यौं ।’ नयाँ शब्द आयात नगरीकन र सन्दर्भ नभाँचीकन मौलिकता दिइएको उनले दाबी गरे । ‘अर्को कुरा पनि छ,’ विजयले भने, ‘पात्रहरूको नाम परिवर्तन गरेनौं । किनभने फ्यान भएको हैसियतले म जेके रोलिङलाई धोका दिन चाहन्नथें ।’ अर्थात् उनलाई दुइटा सन्तुष्ट मिल्यो पुस्तकबाट । एक, उनी आफूलाई ‘नेपाली भाषाको कट्टरपन्थी’ ठान्छन्, त्यसका लागि बढीभन्दा बढी नेपालीकरण गरे शब्द र वाक्यांशको । अर्को, ‘पात्रहरू जस्ताको तस्तै’ राखेर जेके रोलिङको सम्मान गरे ।
मिठासपूर्ण भाषाको श्रेय भने उनी केदारलाई दिन्छन्, उनैले ‘ह्यारी पोटर’ को अनुवाद कार्यसम्म डोर्‍याएका थिए विजयलाई । हिमाल एसोसिएसनद्वारा प्रकाशित उपभोक्तावादी संस्कृतिबारे ‘आधुनिकतासँग सावधान’ र ‘बिग्रेको बाटो’ का लेखक तथा ‘सुस्केराहरू’, ‘अझ धेरै बाँच्नु छ’ लगायत दर्जन विकास तथा चेतनामूलक पुस्तकको सम्पादन गरिसकेका केदार ‘ह्यारी पोटर’ बाट सन्तुष्टि मिलेको बताउँछन् । ‘किनभने यसरी नेपालीपन दिएर कुनै पनि विदेशी कृति अनुवाद भएको छैन,’ उनको दाबी छ, ‘हतारका केही कमजोरी पनि छन्, जुन दोस्रो संस्करणमा सच्चिनेछन् ।’ झन्डै डेढ वर्षपछि विश्वविख्यात कृतिको अनुवाद कथा यसरी टुंगियो । नेपाली पुस्तक बजारमा ‘ह्यारी पोटर’ को पहिलो शृंखला उपलब्ध छ, ‘ह्यारीपोटर र पारसमणि’ को नामबाट ।
सातमध्ये पहिलो शृंखला ‘ह्यारी पोटर एन्ड फिलोसोफर स्टोन’ को ‘फिलोसोफर स्टोन’ लाई पारसमणि बनाइएको छ, पुस्तकको नाम पढ्नेबित्तिकै पाठकले नेपालीपन महसुस गर्नेछन् । निपात र झर्रो नेपाली शब्दहरूले पुस्तकलाई बढी नै नेपाली बनाइदिएको छ । अंग्रेजी ‘यु नो’ लाई ‘त्यो छ नि’ शब्दले मिठास दिएजस्तै ‘पुगिसरी आउनु’, ‘खित्रिक्क पर्नु’ जस्ता वाक्पद्धतिले पाठकलाई तानिरहन्छन् । जादुमन्त्र नजान्ने मान्छेलाई ह्यारीले पुस्तकमा ‘मगल’ भनेका छन्, जुन शब्दलाई अक्सफोर्ड डिक्स्नरीले पनि मान्यता दिइसकेको छ । नेपालीमा भने यो ‘मनुवा’ बनेर आएको छ । पुस्तकको बीचबीचमा प्रयोग भएका कविताहरू पनि नेपाली शैलीमा ढालिएका छन् ।
बाबुआमाको रहस्यमय दुर्घटनाबाट मुत्यु भएपछि काकाकाकीको घरमा दुःख, पीडा, हेय र अपहेलनाका साथ हुर्किरहेका ह्यारीको भाग्य अचानक कसरी बदलिन्छ ? स्वैरकाल्पनिक उपन्यास यसपछि निरन्तर गति लिन्छ ।

प्रख्यात नेपाली कथा

विविध स्वाद दिने र समयसाग पाठकहरुलाई साक्षात्कार गराउने कथाहरुलाई एउटै सङ्ग्रहमा ठाउँ दिइएको छ्-'प्रख्यात नेपाली कथा खण्ड १ र २' मा । पत्रकार ब्याकुल पाठकले सम्पादन गरेको यी सङ्ग्रहलाई रत्न पुस्तक भण्डारले २०६५ र २०६६ मा प्रकाशनमा ल्याएको हो । वर्तमानका शक्तिशाली र उम्दा कथाकारहरुको कथाहरुलाई एउटै सङ्ग्रहमा अटाईएको यो सङ्ग्रहको शक्ति भन्नु नै यो समयको यो कालखण्डको एक उत्कृष्ट कथा दस्तावेज बनेको छ । पहिलो खण्डमा ध्रुवचन्द्र गौतमदेखि तृण्णा कुँवरसम्म, पुष्कर लोहनी देखि महेशविक्रम शाहसम्मका कथाकारहरुका समय चेतना, प्रेम, रतिराग, द्वन्द्व, दर्शन, गरिबीसँग सम्बन्धित १८ कथाकारका १८ कथालाई यो सङग्रहले ठाउँ दिएको छ । विभिन्न पत्रपत्रिकामा प्रकाशित यो समयका प्रखर कथाकारका कथाहरु छानेर सङ्ग्रह गरिएको यो कथा संग्रहको वैशिष्ठ्य भन्नु नै समयको यो कालखण्डमा आम पाठकहरुले भोगेको समयको समसामयिक, कालक्रमिक र विविध प्रतिबिम्बन गर्नु हो । समयक्रममा कथाकारले भोगेका घातप्रतिघात, जीवनका कठिनतम् भोगाई, विविध अनुभूतिको जिउँदाजाग्दा दस्तावेज पनि हो यो सङ्ग्रह । संग्रहमा ध्र्रुवचन्द्र गौतमको 'पि्रक्लोन ६०' देखि कुमार नगरकोटीको 'पृथ्वी.......' सम्म अटाएका छन् । 'पि्रक्लोन ६०' एउटा यस्तो कथा हो जसमा कथाकार गौतमले आफ्नो ६० वर्षे उमेरको बुढ्यौली अनुभव, अभाव र विवशताहरुलाई समेटेका छन् । उनले यो कथामा आफ्नो निजी जीवनको अनुभूतिलाई राष्ट्रसाग जोडेर राष्ट्रिय विद्रूपताको परिचय गरेका छन् । ऋषिराज बरालको स्मृतिविम्व कथा १२ लामो जनयुद्धसँग जोडिएको छ । कथाकारले यसमा १२ वर्षे जनयुद्धकालको स्मृति गरेका छन् । त्यस्तै, पुष्कर लोहनीको 'खै....' कथामा उनले आफ्नो पूर्व पहिचानलाई अझ स्थापित गराउँदै खरो यौन साहित्य पस्किएका छन् । उनले यो कथामा समलिङ्गीहरुको कुरालाई ठाउँ दिएका छन् । लोहनीको विषयलाई नै पछ्याउन युवा कथाकार रत्न प्रजापतिको यौन कथाको लेखनको गतिलाई कतिपयले लोहनीलाई उछिन्ने गतिसमेत भनेर अथ्र्याउछन् । प्रजापतिको 'पीढी' कथा त्यसकै पछिल्लो प्रमाण पनि हो । 'पीढी' कथामा कथाकारले समयक्रममा आएको एउटा नयाँ 'पीढी' को खुलस्त यौन जीवन र भोगाईहरुको चित्रण गरिएको छ । 'क्यान्टोनमेन्ट' महेशविक्रम शाहको एउटा यस्तो कथा हो जसमा संक्रमणकालको द्वन्द्व ब्यवस्थापनसँग सम्बन्धित विद्रुप पक्षलाई अटाईएको छ । यो कथाले अहिलेको कालखण्डको एउटा भयावह पक्षको चित्रण गरेको छ । स्रग्रहमा आख्यान लेखनमा नाम कमाएका कृण्ण धराबासीको पारपाचुके कथा पनि समेटिएको छ जसले पाठकलाई विह्वल बनाउने हैसियत राख्छ । महिला कथाकारहरु गीता केशरी, भगीरथी श्रेष्ठ,इन्दिरा प्रसाई, जलेश्वरी श्रेष्ठ, नीलम कार्की 'निहारिका' र तृण्णा कुँवरका कथाहरु पनि संग्रहमा समेटिएका छन् । गीता केशरीको कथामा सडक बालबालिकाहरुको जीवन भोगाईलाई उतारिएको छ भने, भागिरथी श्रेष्ठको रातो गुलाफ कथामा प्रेमको अभिब्यक्ति गरिएको छ । जलेश्वरी श्रेष्ठको कथाले पनि प्रेमको उच्चताको भावनात्मक अभिब्यक्ति गरेको छ । कथाकार इन्दिरा प्रसाईको 'एउटा रोज है गीता' कथामा पत्रात्मक शैलीको कथाले गरिबी, बेरोजगारी, जनयुद्ध लगायतका विविध विषयलाई समेटेको छ । एउटै कथाभित्र विविध अभिब्यक्ति हुनसक्नु यो कथाको सामथ्र्य हो । नीलम कार्की 'निहारिका' को 'अन्तत ः तिमी मेरो कथाको पात्र' र तृष्णा कुावरको 'चुनाउ' कथामा क्रमश ःनेपाली नारीको दयनिय अवस्था र संविधानसभा चुनावको अवस्थाको दृश्य प्रस्तुत गरिएको छ । संग्रहमा नयनराज पाण्डेको 'लाग्छ नि कथामा चाकडी र चाप्लुसी मात्र योग्यता भएकाहरुको चित्रलाई उतारिएको छ । त्यस्तै, पछिल्लो समय कथा लेखनमा विशिष्ट क्षमता प्रर्दशनका साथ अलग र फरक उचाई बनाएका कुमार नगरकोटीको 'पृथ्वी.......' कथामा बौद्धिक उचाई, चिन्तनशीलता र गाम्भीर्यता भेट्न सकिन्छ । कथा लेख्दै गरेका युवा कथाकारको फरक र स्पष्ट छवि बनाएका चंकी श्रेष्ठको कथा 'अजम्मरी'मा कपटी र धूर्त मान्छेहरुको स्पष्ट अभिब्यक्ति छ । यो कथामा लेखकको आफ्नै अनुभव पनि मिसिएको सम्पादकले ठहर्‍याएका छन् । संग्रहमा कृण्ण सर्वाहारीको 'माघुरामको माघी' र विमल भौकाजीको 'अपहृत परिचय' पनि अटाएको छ जसमध्ये पहिलो कथामा मुक्त कमैयाको कथाब्यथा उतारिएको छ भने भौकाजीको कथा मान्छेको कपटी, स्वार्थी र धुर्त रुपलाई उतारेको छ । समग्रमा यो कथा संग्रह हामीले भोगेको समयको एउटा दस्तावेज हो । धेरै विषय, पात्र, प्रवृत्तिका फरक फरक रुचि भएका पाठकलाई सम्बोधन गर्ने यो संग्रहको महत्ता नै एउटै संग्रहमा अटाएको विविधता हो । वरिष्ठदेखि नयाा पुस्ताका स्थापित कथाकार सम्मका छानिएका कथालाई , अझ विधागत उचाई छोएका कथालाई यो संग्रहमा अटाईएको छ । सम्पादकले भनेजस्तै यो संग्रहलाई 'बेजोड कथा, उस्तै कथाकार' भन्ने विषेशणसँग सहमत हुन सकिन्छ । रत्न पुस्तकले रत्न साहित्य परियोजना अन्तर्गत ल्याएको यो पुस्तकको श्रृङखलाको रुपमा खण्ड २ समेत बजारमा आईसकेको छ । -रमेश न्यौपाने भाग दुईबारे:नेपाली कथाहरूको संचयन कथा साहित्य सायद सबैभन्दा बढी पढिने विधा हो। तर कमै लेखिने विधा पनि कथा नै हो। नेपाली कथा साहित्यमा एक त कथाकार नै कम छन्। झन् त्यसमाथि राम्रा कथाकार त साह्रै नै कम छन्। तिनै थोरै कथाकारहरुमध्येबाट पनि कथाहरु चयन गरेर एउटा सम्पादित प्रतिनिधि संकलन तयार पार्न त हम्मेसी कोही अघि सर्दैन। सायद यो एउटा कठिन कार्य हो। ब्याकुल पाठकले तर यो कठिन कामलाई सम्भव तुल्याएका छन्। पेशाले पत्रकार ब्याकुल पाठक आफैंमा एक प्रतिनिधि युवा साहित्यकार पनि हुन्। गीत, गजल, निवन्ध, लेख, पुस्तक समीक्षालगायतका विधामा कलम चलाउँदै आएका ब्याकुल पुस्तक सम्पादकका रुपमा अवतरित भए 'प्रख्यात नेपाली कथा, खण्ड–१' मार्फत्। मनग्ये चर्चा बटुले। पाठकको माया पाए मुरीका मुरी र उनको अर्को अवतरण भएको छ 'प्रख्यात नेपाली कथा, खण्ड–२' मा। एक्काइसवटा कथाहरु संग्रहित यस स.कलनमा रमेश विकल, परशु प्रधान, राजव, जगदिश घिमिरे, माया ठकुरी, गोपाल पराजुलीलगायतका अग्रणी कथाकारका कथाहरु समेटिएका छन्। नेपालका उत्कृष्ट कथाकार रमेश विकलका कथाहरुसँगै हुर्केको हाम्रो पुस्तालाई संग्रहमा उनको कथा पढ्न पाउँदा रमाइलो त लाग्ने नै भो अझै मणि लोहनी, अनमोलमणि, कपिल काफ्ले, विवश पोखरेलजस्ता युवा प्रतिनिधि कथाकारहरुका कथालाई संग्रह गरेर सम्पादकले पुस्तकलाई उत्कृष्ट पार्ने प्रयत्न गरेका छन्। संग्रहमा संकलित कथाहरुले मानवीय संवेदना, आवेग, देशका पीडा, मर्म, मानव जीवनका नखुलेका पाटाहरु, अव्यक्त रहस्यहरुलाई उजागर गर्ने जमर्को गरेका छन्। नारी पुरुष सम्बन्ध र तिनका आयामहरुलाई केलाउने कथा हो परशु प्रधानको 'घर–५' शीर्षकको कथा। घरलाई घर बनाउन सबैभन्दा बढी भूमिका हुन्छ मानवीय मूल्य मान्यता र माया प्रेमको होइन भने त जीवन नै लथालिंग हुन्छ। जेल बन्छ घर। कथामा नारी पात्रलाई विशेष स्थान दिने र यौनलाई भरपूरप्रयोग गर्ने परशु प्रधानको यो कथा संग्रहको राम्रो कथा हो। त्यसैगरी माओवादीविरुद्धको कारवाहीको नाममा प्रहरीले अनकन्टार गाउँका मानिसहरुमाथि गरेको अत्याचार र दमनका घटनालाई केलाएका छन् कथाकार रमेश विकलले 'आतंकमा बाँचेको वस्ती' मा। सशस्त्र द्वन्द्वले पिल्सिएका साधारण गाउँलेहरुको मनोदशालाई उतारेका छन् जस्ताको त्यस्तै। भौतिक रुपमा हामीबाट टाढा गइसकेका वरिष्ठ कथाकार रमेश विकल आफ्ना अनगिन्ती कालजयी कथाहरुमा अमर छन्। विशेषगरी सिमान्तकृत नागरिकका पीडा सबैथोक गुमाउनेहरुका व्यथा, गरिबका विवशता र छटपटीलाई आफ्ना कथामा लेख्ने रमेश विकल वास्तवमा समाजका कथाहरु भन्ने कथावाचक थिए। नेपालमा चलेको सशस्त्र द्वन्द्वका कथा व्यथाहरुलाई धेरै साहित्यकारहरुले आफ्ना विषय बनाएका छन्। धेरैले द्वन्द्वका घाउहरुलाई छामेका छन्, अनुभव गरेका छन्। तर अधिकांश साहित्यकारहरुले एकतर्फी रुपमा सुरक्षाकर्मीले गरेका ज्यादतिलाई मात्रै लेखे। अर्को पाटोमा भने मूक नै रहे। तर कपिल काफ्लेले 'अनिदो रात' कथामा माओवादीले द्वन्द्वकालमा गरेका अत्याचारलाई बयान गरेका छन्। हुन त कपिल काफ्ले पत्रकार हुन् तर उनी कथामा पनि उस्तै सशक्त रुपमा देखापरेका छन्। माओवादीले गरेका हत्या, अपहरण, चन्दा आतंकलगायतका विषयलाई उठाएका छन् उनले आफ्नो कथामा। र माओवादीलाई प्रश्न गरेका छन् व्यवहारिक रुपमा। रमेश विकलको 'आतंकमा बाँचेको वस्ती', मंजु काँचुलीको 'राहत', हरिहर खनाल र दिल साहनीका 'क्यान्टोनमेन्ट' शीर्षकका कथाहरुले पनि सशस्त्र द्वन्द्वकै कथाहरु भनेका छन्। अमेरिका भासिएका कथाकार राजव पछिल्लो समयमा अमेरिकामा नै भेटिएका नेपालीका दुःख र संघर्षलाई लेखिरहेका छन्। राजवले पछिल्लो समयमा आप्रवासीहरुका कथालाई विशेष गरी लेखेका छन्। 'अमेरिका बिलहरुको देश हो। बिल तिर्दातिर्दा हातमा रहन्छ शून्य र दौड मात्र।' तेस्रो विश्वबाट सपनाहरुको भारी बोकेर अमेरिका जाने मानिसहरु त्यहाँको भागदौडमा त्यही भारीले थिचिनु पर्ने बाध्यतालाई निकै नै घतलाग्दो किसिमले लेखेका छन् राजवले। विस्तारै–विस्तारै आधुनिकताको नाममा संवेदनाशून्य हुन थालेका मानिसको शल्यक्रिया गरेका छन् अनमोलमणिले 'टेस्टट्यूव बेबी र मेरी प्रेमिका' शीर्षकको कथामा। क्रमशः यान्त्रिक बन्दै गएका मानिसहरुलाई व्यंग्य गरेका छन् उनले। एकदमै भिन्न विषय उठाएकी छिन् माया ठकुरीले 'किन्नर' कथामा। यो समाजको एउटा नखुलेको पाटो पनि हो। मणि लोहनीको 'बिम्लीकी दिदी र आबोई पोते' एउटा प्रेम कथा हो। त्यस्तै संकलका बाबा बस्नेतको 'मर्दनिया' धीरेन्द्र प्रेमर्षिको 'हाइनेक' ध्रुव मधिकर्मीको 'भीमसेनको गदा र हनुमानको पुच्छर' गोपाल पराजुलीको 'तीन सुब्बा', डा. राजेन्द्र विमलको 'रामेछापका श्रवणकुमार' पनि पठनीय कथाहरु हुन्। समग्रमा भन्नुपर्दा एउटा पठनीय र संग्रहनीय पुस्तक बनाएका छन् 'प्रख्यात नेपाली कथा खण्ड–२' लाई सम्पादक ब्याकुल पाठकले। विगत साठी वर्षभन्दा अगाडिदेखि राष्ट्रको प्राज्ञिक र वाङमयिक क्षेत्रमा सेवा पुर्या्उँदै आएको रत्न पुस्तक भण्डारबाट दुई वर्षदेखि चलाइँदै आएको रत्नसाहित्य परियोजना अन्तर्गत प्रकाशित भएको 'प्रख्यात नेपाली कथा, खण्ड–२'ले कथा साहित्यमा देखिएको खाडललाई अवश्य नैपुर्ने छ। रत्न पुस्तक भण्डार र व्याकुल पाठकको यो सहयात्रा निरन्तर चलिरहोस्। तारानाथ सापकोटा

 

 

परेवाहरु लुतो कन्याइँरहन्छन्

हो परेवाहरु लुतो कन्याइँरहन्छन्

नाङ्गा जनताका आङ्को उपहास गदै

राष्ट्रप्रमुखहरु भोटो नजरा गरेर

फासिस्ट राजाको साँस्कृतिक शक्ति च्यूत गरेको 

मनोरती पालेर बाह्र हात उफ्रँदा

निश्चय नै 

शान्तिको परेवाले लुतो कन्याउँछ ।

जनताका दुस्मन,

पूर्व-तानाशाहहरुलाई प्रतिपक्ष बनाएर

सत्तासिन हुने प्रगतिवादीहरुको 

निरीह मनोकांक्षाले

गैंडा र घुन एउटै देखेपछि

अमनको परेवाले फेरि लुतो कन्याउँछ । 

 

 

आफै ठूलो हुने

अर्काको तोजोलाई वध गर्ने

कुत्सीत अभिलासा पालेर

मुलुक नयाँ तुल्याउने शीर्षहरु

हिलो छ्यापाछ्याप गरेर

फोहोर खेलेपछि

लुतो कन्याउँछन् परेवाहरु ।

 

 

आफ्नो स्तुति ओकली दिएपनि

दुइ हात थापेर हसुर्ने

आलोचनालाई 

प्रतिगमनको वान्ता ठान्नेहरु

काँढे साङ्लीले कित्ताकाट गरेर

कलमहरुलाई कैद गरेपछि

परेवासँगै कलमले पनि लुतो कन्याउँछन् ।

 

 

सत्ता लिप्तक मदारीहरुको राज्य-सत्ता

भागवण्डाको लुछाचुँडीमा

परेवाहरु लुतो कन्याइँरहन्छन्

गीद्धहरु शान्तिको प्रलाप छाडिरहन्छन्

हो परेवाहरु लुतो कन्याइँरहन्छन्

अभियुक्त हेल्थपोष्ट

द्वन्द्वकालमा- 

शहर पसेका जमिन्दार 

फर्किए गाउँ 

र गरे जग्गादान

अरब गएका युवाले 

खोले संस्था 

र पठाए आर्थिक सहयोग

ढुङ्गा, माटो, काठ, पानी 

जुटायो गाउँले 

गाउँलेले 

गरे श्रमदान

एनजीले 

हालिदियो- टिनको चम्किलो छाना

कर्तव्यबोधले युरोपबाट 

फर्किए- डा. सूर्यनाथ 

गाउँको मायाले शहरबाट 

फर्किन्- सिस्टर चन्द्रकुमारी

हार्नै नसकेर अनुरोध 

झाक्री ताराबहादुर 

भए- स्वास्थ्य सहायक

स्कूल 

पिसि 

र प्रहरी चौकीसँगै 

उभियो- अभियुक्त हेल्थपोष्ट

हर्षले 

रोए- बूढापाका 

उफ्रिए युवक-युवती 

नाचे- बालबालिका

तर सदरमुकाममा 

क्रूद्ध भए- प्रजिअ 

अवाक् भए- गाविस सचिव 

उत्तेजित भए- पुराना ठेकेदार 

र, प्रमुख पार्टीका भ्रातृ सङ्गठन

- के त्यो गाउँ अर्कै राज्य हो? 

- के त्यो गाउँलाई सरकार चाहिँदैन?

केन्द्रमा- 

टेन्सन छ दुई सभासद्बीच 

किनकि- 

बनाउन बाँकी छ- संविधान 

व्याख्या गर्न बाँकी छ- समाजवाद 

पुग्न बाँकी छ- साम्यवाद।

 

चिहानमा समाधिस्थ प्रेम

म त्यो दिनको सम्झना मार्न चाहान्छु

बौरिएर आउँछ 

छोप्न खोज्छु खुलेर आउँछ

बिर्सन खोज्छु ताजा भएर आउँछ

दफन गर्न खोज्छु अंकुरिएर आउँछ

त्यो दिन प्रेम चिहानमा गाँडेको अशुभ दिन थियो

 

 

मैले वैशका फूलहरूले 

जीवनको सपना रोपेको थिएँ

त्यसलाई साना साना कीराहरूले खान थालेछ

मैले त्यस बगैंचामा धेरैधेरै आशाहरू हुर्काउन खोजेँ

पातबाट तप्तप् टप्किन थालेछ

मैले त्यहाँ भविष्य सजाउन खोजेँ

कोपिला मै भँमराले चुस्न थालेछ

 

 

टाढाबाट हेर्थे र रमाउँथे 'प्रेम'

सुन्दर देखिन्थ्यो 

फक्रिन्दै छ, मौलाउँदै छ भन्ने लाग्थ्यो

तर म भ्रममा थिएछु

त्यो मेरो प्रेम त धमिराले सिध्याउँदै थिएछ

 

 

त्यो अशुभ दिनको सम्झनाले 

भित्रैदेखि पोल्छ

र प्रेम खाने कीराको याद आउँछ

ओइलिएको फूलको याद आउँछ

भँमराको याद आउँछ

अनि चिहानमा समाधिस्थ प्रेमको अनुहारले

बलिरहेको आत्मालाई तृप्ति दिन्छ